Η «κοιλιά μπύρας» στο μικροσκόπιο: Πώς το κοιλιακό λίπος πλήττει σιωπηλά την καρδιά και γιατί οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο

Η συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα, γνωστή και ως «κοιλιά μπύρας», δεν αποτελεί μόνο αισθητικό ζήτημα. Σύμφωνα με νέα επιστημονικά δεδομένα, συνδέεται με επιβλαβείς αλλαγές στη δομή της καρδιάς, οι οποίες είναι πιο έντονες στους άνδρες και ενδέχεται να αποτελούν πρώιμο δείκτη καρδιακού στρες.

Η μελέτη βασίστηκε σε προηγμένη απεικόνιση καρδιακής μαγνητικής τομογραφίας (MRI), ικανή να εντοπίζει ανεπαίσθητες μεταβολές στον καρδιακό ιστό που δεν είναι ορατές με συμβατικές εξετάσεις. Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν στην ετήσια συνάντηση της Ακτινολογικής Εταιρείας της Βόρειας Αμερικής (RSNA), η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 29 Νοεμβρίου έως τις 3 Δεκεμβρίου στο Σικάγο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό με αξιολόγηση από ομοτίμους καθηγητές.

Τι είναι το σπλαχνικό λίπος και γιατί ανησυχεί τους ειδικούς

Η κοιλιακή παχυσαρκία αφορά τη συσσώρευση σπλαχνικού λίπους, δηλαδή λίπους που αποθηκεύεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα στην κοιλιακή κοιλότητα. Το συγκεκριμένο είδος λίπους μπορεί να συσσωρευτεί στις αρτηρίες, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων νοσημάτων.

Παρότι ο όρος «κοιλιά μπύρας» χρησιμοποιείται ευρέως, η μελέτη δεν εξέτασε την κατανάλωση μπύρας ή αλκοόλ από τους συμμετέχοντες.

Η μελέτη και τα βασικά ευρήματα

Οι ερευνητές ανέλυσαν μαγνητικές τομογραφίες καρδιάς από 2.244 ενήλικες, ηλικίας 46 έως 78 ετών.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:

• Η παχυσαρκία, όπως μετράται με τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), συσχετίστηκε κυρίως με διευρυμένες καρδιακές κοιλότητες, ανεξαρτήτως φύλου.
• Αντίθετα, η κοιλιακή παχυσαρκία (όπως εκτιμάται μέσω της αναλογίας μέσης προς ισχία) συνδέθηκε περισσότερο με πάχυνση του καρδιακού μυός και μικρότερους καρδιακούς θαλάμους.
• Οι αλλαγές αυτές ήταν σαφώς πιο έντονες στους άνδρες, ιδιαίτερα στη δεξιά κοιλία, η οποία είναι υπεύθυνη για την άντληση αίματος προς τους πνεύμονες.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα ευρήματα μπορεί να αντανακλούν πρώιμο καρδιακό στρες, το οποίο σχετίζεται με τον τρόπο που το κοιλιακό λίπος επηρεάζει την αναπνοή και την πίεση στους πνεύμονες.

«Πιο ανησυχητικό από τον ΔΜΣ»

«Η κοιλιακή παχυσαρκία, δηλαδή μια υψηλή αναλογία μέσης προς ισχία, σχετίζεται με πιο ανησυχητικά πρότυπα καρδιακής αναδιαμόρφωσης από ό,τι ο υψηλός ΔΜΣ από μόνος του», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Jennifer Erley, MD, ακτινολόγος στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Hamburg-Eppendorf στη Γερμανία.

Όπως εξήγησε, η κατάσταση αυτή οδηγεί σε μια δυνητικά παθολογική μορφή καρδιακής αναδιαμόρφωσης, γνωστή ως ομόκεντρη υπερτροφία. «Ο καρδιακός μυς «παχαίνει», αλλά το συνολικό μέγεθος της καρδιάς δεν αυξάνεται. Οι εσωτερικοί θάλαμοι γίνονται μικρότεροι, με αποτέλεσμα η καρδιά να συγκρατεί και να αντλεί λιγότερο αίμα», ανέφερε.

«Αυτό το μοτίβο επηρεάζει την ικανότητα της καρδιάς να χαλαρώνει σωστά και, μακροπρόθεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια», πρόσθεσε.

Η πιο εκτεταμένη καρδιακή βλάβη που παρατηρήθηκε στους άνδρες ενδέχεται, σύμφωνα με τους ερευνητές, να αντανακλά μια πρώιμη αλλά πιο σοβαρή μορφή κοιλιακής παχυσαρκίας, αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση αυτής της υπόθεσης.

Τι λένε οι ειδικοί που δεν συμμετείχαν στη μελέτη

Η Mir Ali, MD, ιατρική διευθύντρια στο MemorialCare Weight Loss Center στο Long Beach της Καλιφόρνια, χαρακτήρισε τα ευρήματα επιβεβαίωση της αρνητικής επίδρασης της κοιλιακής παχυσαρκίας στο καρδιαγγειακό σύστημα.

«Αν και δεν υπάρχει μία σαφής εξήγηση, θεωρείται ότι το κοιλιακό λίπος αυξάνει τη φλεγμονή σε όλο το σώμα, διαταράσσει τη φυσιολογική ορμονική ισορροπία και οδηγεί σε αντίσταση στην ινσουλίνη», δήλωσε. «Όλες αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν πολλά όργανα, με την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα».

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Kevin Shah, MD, διευθυντής προγράμματος στο MemorialCare Heart Failure Outreach, σημείωσε ότι «το σπλαχνικό λίπος προκαλεί φλεγμονή, αντίσταση στην ινσουλίνη και ανώμαλα πρότυπα χοληστερόλης, παράγοντες που επιταχύνουν την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων».

Αναλογία μέσης–ισχίων έναντι ΔΜΣ

Ο ΔΜΣ υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα). Για ενήλικες άνω των 20 ετών, ΔΜΣ 30 ή μεγαλύτερος θεωρείται παχυσαρκία. Ωστόσο, ο δείκτης αυτός δεν λαμβάνει υπόψη την κατανομή του λίπους στο σώμα.

Αντίθετα, η αναλογία μέσης προς ισχία υπολογίζεται διαιρώντας την περίμετρο της μέσης στο στενότερο σημείο με την περίμετρο των ισχίων στο ευρύτερο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αναλογία 0,90 για τους άνδρες και 0,85 για τις γυναίκες αποτελεί ένδειξη κοιλιακής παχυσαρκίας και συνδέεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

«Η αναλογία μέσης προς ισχία, ακόμη και η απλή περίμετρος μέσης, προσθέτει κρίσιμες πληροφορίες που ο ΔΜΣ παραλείπει», τόνισε ο Δρ. Shah. «Ο ΔΜΣ δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ μυών και λίπους ούτε να αποτυπώσει τη συγκέντρωση του κοιλιακού λίπους».

Πώς μπορεί να προληφθεί η «κοιλιά μπύρας»

Το σπλαχνικό λίπος δεν συνδέεται μόνο με καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά και με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσο Αλτσχάιμερ και ορισμένους καρκίνους, όπως του μαστού και του παχέος εντέρου.

Παρότι δεν είναι εύκολο να στοχεύσει κανείς αποκλειστικά το κοιλιακό λίπος, οι ειδικοί συμφωνούν ότι η συνολική απώλεια βάρους μπορεί να οδηγήσει σε μείωσή του.

«Οι κοιλιακοί δεν αρκούν για να χαθεί λίπος από την κοιλιά», σημείωσε η Δρ. Ali. «Η απώλεια βάρους μέσω διατροφής, φαρμακευτικής αγωγής ή χειρουργικής επέμβασης μπορεί να μειώσει το σπλαχνικό λίπος».

Ο Δρ. Shah υπογράμμισε τη σημασία της ποιότητας της διατροφής και της συνολικής σωματικής δραστηριότητας, προτείνοντας:

• προπόνηση δύναμης 2–3 φορές την εβδομάδα,
• 20–30 λεπτά καθημερινού περπατήματος,
• μείωση των επεξεργασμένων υδατανθράκων και αύξηση της πρόσληψης πρωτεϊνών.

«Οι μικρές, σταθερές αλλαγές στον τρόπο ζωής έχουν μετρήσιμο αντίκτυπο στο μέγεθος της μέσης και στη μακροπρόθεσμη υγεία της καρδιάς», κατέληξε.