Γιατί βλέπουμε το ίδιο όνειρο ξανά και ξανά

Έρευνες δείχνουν ότι έως και το 75% των ενηλίκων βλέπουν επαναλαμβανόμενα όνειρα. Μάλιστα συχνά αυτά τα όνειρα έχουν ενοχλητικό ή αρνητικό περιεχόμενο, κάτι που οδηγεί πολλούς ανθρώπους να αναρωτιούνται γιατί συμβαίνει αυτό και τι μπορεί να σημαίνει.

Τι σημαίνουν τα επαναλαμβανόμενα όνειρα;

Όπως αναφέρει το Sleep Foundation, ειδικοί από διαφορετικά επιστημονικά πεδία πιστεύουν ότι τα επαναλαμβανόμενα όνειρα προκύπτουν από άλυτα προβλήματα ζωής ή από δύσκολα συναισθήματα τα οποία το άτομο δεν τα έχει επεξεργαστεί πλήρως.

Τα όνειρα αυτά μπορεί να βοηθούν το μυαλό να κατανοήσει επώδυνες εμπειρίες του παρελθόντος ή να λειτουργούν σαν ένα είδος «πρόβας», όπου το άτομο εξασκεί την αντίδρασή του σε μια απειλή. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να ωθούν το άτομο να αντιμετωπίσει και να επεξεργαστεί ένα ζήτημα που αποφεύγει στην καθημερινότητά του.

Μια ακόμη πιθανή ερμηνεία είναι ότι τα επαναλαμβανόμενα όνειρα σχετίζονται με ανεκπλήρωτες ψυχολογικές ανάγκες. Οι βασικές ανάγκες θεωρούνται τρεις: η ανάγκη για αυτονομία, η ανάγκη για αίσθηση ικανότητας και η ανάγκη για σύνδεση με τους άλλους. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν αυτές οι ανάγκες δεν καλύπτονται, είναι πιο πιθανό να εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα όνειρα με αρνητικά θέματα, όπως αποτυχία, πτώση ή επίθεση.

Συχνά, μεγαλύτερο ρόλο παίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννιέται μια ανεκπλήρωτη ανάγκη, παρά η ίδια η ανάγκη. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να αναγνωρίζει το συναίσθημα της μοναξιάς, αλλά να αποφεύγει να αντιμετωπίσει την αιτία του, όπως μια απόρριψη από έναν κοντινό φίλο. Αυτή η αποφυγή μπορεί να μεταφερθεί στα όνειρα και να τα κάνει να επαναλαμβάνονται.

Παρότι υπάρχουν πολλές θεωρίες για την ερμηνεία των ονείρων, είναι δύσκολο να ελεγχθούν επιστημονικά, αφού δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε άμεσα με κάποιον την ώρα που ονειρεύεται.

Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί άνθρωποι βρίσκουν ότι τα επαναλαμβανόμενα όνειρα τους βοηθούν να κατανοήσουν πρόσφατα γεγονότα ή αλλαγές στη ζωή τους. Πρακτικές όπως η καταγραφή ονείρων ή η ανάλυση βασισμένη στη προσέγγιση του Γιουνγκ αξιοποιούν μπορούν να βοηθήσουν.

Τα πιο συνηθισμένα επαναλαμβανόμενα όνειρα

Αν και κάθε άτομο έχει τις δικές του μοναδικές εμπειρίες, ορισμένα θέματα φαίνεται πως εμφανίζονται συχνά σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Τα περισσότερα επαναλαμβανόμενα όνειρα θεωρούνται δυσάρεστα, ενώ σε μικρότερο ποσοστό είναι ουδέτερα ή προσφέρουν ικανοποίηση.

Συχνά θέματα περιλαμβάνουν:

Πτήση
Πτώση
Ακινησία από φόβο ή εγκλωβισμό
Φωτιά
Καθυστέρηση
Καταδίωξη
Απόκρυψη
Μοναξιά, παγίδευση ή αίσθηση ασφυξίας
Αντιμετώπιση ηφαιστείων, παλιρροϊκών κυμάτων ή άλλων φυσικών δυνάμεων
Συνάντηση με κάποιον που έχει πεθάνει στην πραγματική ζωή
Αποτυχία σε εξετάσεις
Πτώση δοντιών
Γυμνότητα ή ακατάλληλο ντύσιμο
Ατυχία
Προβλήματα με το σπίτι ή ανακάλυψη άγνωστων δωματίων
Επιτυχία σε μια δραστηριότητα
Σεξουαλικές εμπειρίες

Τι όνειρα βλέπουν τα παιδιά;

Όπως και οι ενήλικες, έτσι και τα παιδιά βλέπουν επαναλαμβανόμενα όνειρα. Έως και το 90% αυτών των ονείρων στα παιδιά θεωρούνται δυσάρεστα και περιλαμβάνουν κάποια μορφή απειλής.

Συχνά έχουν φανταστικό ή μη ρεαλιστικό περιεχόμενο. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, τα όνειρά τους τείνουν να εστιάζουν περισσότερο σε απειλές από αγνώστους παρά σε τέρατα. Συνηθισμένα θέματα σε παιδιά και εφήβους είναι:

Καταδίωξη
Ζώα, μάγισσες, φαντάσματα ή τέρατα
Σωματική επίθεση ή απαγωγή
Πτώση
Επαφή με αγνώστους
Αίσθηση εγκλωβισμού
Τροχαία ατυχήματα
Ατυχία
Ασθένεια
Θάνατος
Θάνατος γονέα ή μέλους της οικογένειας
Θετικά θέματα, όπως παιχνίδι ή διασκέδαση
Απώλεια ελέγχου του σώματος

Αξίζει να σημειωθεί πως έρευνες έχουν δείξει μια σχέση ανάμεσα στην επιθετικότητα, τις δυσκολίες κοινωνικής προσαρμογής και τα επαναλαμβανόμενα όνειρα στα παιδιά, αν και χρειάζεται περισσότερη μελέτη για να κατανοηθούν πλήρως οι αιτίες και οι επιπτώσεις.

Επαναλαμβανόμενοι… εφιάλτες

Τα επαναλαμβανόμενα όνειρα δεν είναι πάντα εφιάλτες. Για να χαρακτηριστεί ένα όνειρο ως εφιάλτης, πρέπει το άτομο να ξυπνά και να νιώθει πανικό ή φόβο, σε συνδυασμό με αυξημένο καρδιακό ρυθμό.

Οι εφιάλτες μοιράζονται πολλά θέματα με τα επαναλαμβανόμενα όνειρα, όπως καταδίωξη, ασθένεια ή θάνατο, αποτυχία, ατυχήματα, συγκρούσεις με άλλους ή σωματική βία. Σε ακραίες περιπτώσεις οι εφιάλτες εμφανίζονται συχνά και επηρεάζουν όχι μόνο τον ύπνο, αλλά και τη λειτουργικότητα μέσα στην ημέρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για διαταραχή εφιαλτών.

Πώς μπορεί να σταματήσουν τα επαναλαμβανόμενα όνειρα;

► Επίλυση σχετικών προβλημάτων ή αναγκών: Αν εντοπιστεί το συναισθηματικό ζήτημα ή το τραύμα που τα προκαλεί, ίσως μειωθούν.

► Θεραπεία: Συχνά προτείνεται η θεραπεία επανεξάσκησης εικόνων, όπου το άτομο επανασχεδιάζει το όνειρο με πιο θετική κατάληξη.

► Μείωση άγχους: Το στρες θεωρείται βασικός παράγοντας αρνητικών επαναλαμβανόμενων ονείρων.

► Φροντίδα ψυχικής υγείας: Καταστάσεις όπως η κατάθλιψη συνδέονται με περισσότερα αρνητικά όνειρα.

► Υγιεινές συνήθειες ύπνου: Σταθερό ωράριο, αποφυγή καφεΐνης, αλκοόλ, νικοτίνης και βαριών γευμάτων πριν τον ύπνο, καθώς και περιορισμός οθονών.

► Αντιμετώπιση διαταραχών ύπνου: Παθήσεις όπως η αϋπνία ή η υπνική άπνοια μπορεί να αυξάνουν τα αρνητικά όνειρα.

► Αλλαγή φαρμακευτικής αγωγής: Ορισμένα φάρμακα, όπως η μελατονίνη, μπορεί να προκαλέσουν εφιάλτες και χρειάζονται ιατρική καθοδήγηση.