Τι θα ισχύει τελικά με τις αναβολές στράτευσης όσων σπουδάζουν ή ζουν στο εξωτερικό

Αλλαγές στο πλαίσιο των αναβολών και των απαλλαγών από τη στρατιωτική θητεία φέρνει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας που έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή και αναμένεται να ψηφιστεί εντός των επόμενων ημερών. Να σημειωθεί καταρχάς ότι οι νέες ρυθμίσεις δεν πρόκειται να επηρεάσουν όσους σήμερα σπουδάζουν, εργάζονται ή διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό, καθώς γι’ αυτές τις κατηγορίες εξακολουθεί να ισχύει το υφιστάμενο καθεστώς. Οι αλλαγές που επέρχονται βάσει των διατάξεων αφορούν κυρίως τις επόμενες σειρές στρατευσίμων και θα εφαρμοστούν με μακρά μεταβατική περίοδο.

Κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας είχε τονίσει ότι η εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας αποτελεί συνταγματική υποχρέωση για όλους τους Έλληνες πολίτες και, βάσει των όσων υποστήριξε στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, στόχος των προτεινόμενων ρυθμίσεων είναι η δημιουργία ενός πιο ισορροπημένου και λειτουργικού συστήματος, που θα περιορίζει τις καταχρήσεις χωρίς να αδικεί όσους έχουν πραγματικούς λόγους να βρίσκονται στο εξωτερικό. Με βάση λοιπόν το ισχύον πλαίσιο, πριν από την εφαρμογή των νέων διατάξεων, μόνιμος κάτοικος εξωτερικού θεωρείται όποιος έχει συμπληρώσει επτά συνεχή έτη διαμονής εκτός Ελλάδας για λόγους βιοπορισμού ή έντεκα συνολικά έτη, εφόσον συνυπολογιστούν και οι σπουδές στην αλλοδαπή. Σε αυτή την κατηγορία παρέχεται η δυνατότητα εξαγοράς της στρατιωτικής θητείας μετά τη συμπλήρωση του 33ου έτους της ηλικίας, με κόστος 810 ευρώ για κάθε μήνα θητείας, ύστερα από σύντομη παρουσία σε κέντρο εκπαίδευσης.

Τι γίνεται με όσους έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και διαμένουν εκτός Ελλάδας έως την ενηλικίωσή τους και τι για όσους εγκαταλείπουν τη χώρα μετά την ενηλικίωση

Ιδιαίτερη πρόβλεψη ισχύει για όσους έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και διαμένουν εκτός Ελλάδας έως την ενηλικίωσή τους. Αυτοί θεωρούνται αυτοδικαίως κάτοικοι εξωτερικού και υποχρεούνται σε τρίμηνη θητεία, με δυνατότητα παραμονής στη χώρα έως έξι μήνες ανά έτος μέχρι την ολοκλήρωσή της. Το καθεστώς αυτό διατηρείται και με το νέο νομοσχέδιο, χωρίς καμία μεταβολή για τους Έλληνες της ομογένειας.

Διαφορετική είναι η εικόνα για όσους εγκαταλείπουν τη χώρα μετά την ενηλικίωσή τους. Μετά τη λήξη της αναβολής λόγω σπουδών, συνήθως έως το 28ο έτος, όσοι διαμένουν στο εξωτερικό θεωρούνται ανυπότακτοι. Ωστόσο, έχουν τη δυνατότητα να εισέρχονται στην Ελλάδα για περιορισμένο χρονικό διάστημα κάθε χρόνο έως τη συμπλήρωση του 33ου έτους, οπότε μπορούν να προχωρήσουν σε εξαγορά της θητείας. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το συγκεκριμένο πλαίσιο αξιοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια σε βαθμό που αλλοίωσε τον αρχικό του σκοπό.

Τα στατιστικά στοιχεία που επικαλείται το Υπουργείο Άμυνας αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος. Την τελευταία πενταετία, από τους συνολικά καταγεγραμμένους ανυπότακτους, η πλειονότητα προέρχεται από κατοίκους εξωτερικού. Παράλληλα, ιδιαίτερα υψηλός είναι και ο αριθμός των απαλλαγών για λόγους υγείας, με μεγάλο ποσοστό να αφορά ψυχικές παθήσεις. Σε συνδυασμό, οι δύο αυτές κατηγορίες στερούν από τις Ένοπλες Δυνάμεις χιλιάδες στρατεύσιμους κάθε χρόνο, γεγονός που, όπως επισημαίνεται, επιβαρύνει σοβαρά τη συνολική επάνδρωση.

Ο ίδιος ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας έθεσε το ζήτημα με σαφήνεια στη Βουλή, υπογραμμίζοντας ότι δεν είναι εύλογο να γίνονται δεκτές μαζικές απαλλαγές χωρίς αυστηρό έλεγχο, ιδίως σε μια περίοδο αυξημένων προκλήσεων για τη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό, το νομοσχέδιο προβλέπει αυστηρότερες προϋποθέσεις και μεγαλύτερη διαφάνεια, ιδίως ως προς τις απαλλαγές για λόγους υγείας. Σε ό,τι αφορά τους κατοίκους εξωτερικού, το υπουργείο διευκρινίζει ότι οι νέες διατάξεις θα ισχύσουν μόνο για όσους συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους μετά την ψήφιση του νόμου. Για όσους ήδη σπουδάζουν ή εργάζονται στο εξωτερικό, το σημερινό καθεστώς παραμένει σε ισχύ, ενώ προβλέπεται μεταβατική περίοδος έως και 15 ετών πριν την πλήρη εφαρμογή των νέων κανόνων.

Για τις νεότερες ηλικίες, το νέο πλαίσιο ορίζει ότι η ιδιότητα του κατοίκου εξωτερικού θα αναγνωρίζεται μόνο εφόσον η διαμονή εκτός Ελλάδας έχει ξεκινήσει τουλάχιστον από το 16ο έτος της ηλικίας και θα επανεξετάζεται ανά τριετία. Παράλληλα, το δικαίωμα εξαγοράς της θητείας μεταφέρεται στο 40ό έτος, ενώ το κόστος αυξάνεται στα 1.500 ευρώ ανά μήνα, με μεταβατική εφαρμογή των οικονομικών όρων για τα πρώτα χρόνια. Κατά το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, οι ρυθμίσεις αυτές δεν στρέφονται κατά όσων έχουν πραγματικούς λόγους σπουδών ή εργασίας στο εξωτερικό, αλλά επιχειρούν να περιορίσουν πρακτικές που οδηγούσαν, στην πράξη, σε αποφυγή της στρατιωτικής υποχρέωσης. Όπως επισημαίνεται, το προηγούμενο καθεστώς είχε δημιουργήσει άνιση μεταχείριση μεταξύ νέων που σπούδαζαν στην Ελλάδα και εκπλήρωναν κανονικά τη θητεία τους και εκείνων που, μέσω παρατεταμένης παραμονής στο εξωτερικό, εξαιρούνταν. Στο Πεντάγωνο υποστηρίζουν πως το δημογραφικό πρόβλημα που μαστίζει τη χώρα μας, σε συνδυασμό με το «χαλαρό» καθεστώς που ίσχυε έως τώρα, θα επέτεινε με μαθηματική ακρίβεια ένα ήδη υπαρκτό πρόβλημα, ενώ, ταυτόχρονα, το μέχρι σήμερα καθεστώς δημιουργούσε δυο κατηγορίες πολιτών: αυτών που είχαν τη δυνατότητα λόγω φοίτησης στο εξωτερικό να αποφύγουν τη στράτευση και εκείνων που φοιτούσαν στην Ελλάδα και εκπλήρωναν την υποχρέωση της στράτευσης.