Δύναμη στην ενημέρωση.... ποιότητα στην ψυχαγωγία

Σαν σήμερα 29 Δεκεμβρίου: Η Σφαγή του Πληγωμένου Γονάτου – Η πιο αιματηρή μαζική ένοπλη δολοφονία στις ΗΠΑ

Στις 29 Δεκεμβρίου 1890, στις παγωμένες πεδιάδες της Νότιας Ντακότα, γράφεται μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της αμερικανικής ιστορίας. Η Σφαγή του Πληγωμένου Γονάτου (Wounded Knee), που παρουσιάστηκε τότε ως «μάχη», ήταν στην πραγματικότητα η οργανωμένη εξόντωση άοπλων ανδρών, γυναικών και παιδιών των Λακότα Σιού. Για τους ίδιους αποτελεί έως σήμερα ανοιχτή πληγή και για την Ιστορία το συμβολικό τέλος των Ινδιάνικων Πολέμων στις Μεγάλες Πεδιάδες.

Το ιστορικό πλαίσιο της απόγνωσης

Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι Λακότα είχαν χάσει σχεδόν όλη τη γη τους. Οι συνθήκες με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση παραβιάζονταν συστηματικά, οι βίσωνες είχαν αφανιστεί και οι καταυλισμοί βυθίζονταν στην πείνα και την αρρώστια. Η πολιτική των ΗΠΑ συνδύαζε στρατιωτική βία και εξαναγκαστική αφομοίωση, επιχειρώντας να διαλύσει τις παραδοσιακές δομές των Ιθαγενών.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον γεννήθηκε το θρησκευτικό κίνημα της Ghost Dance (Χορός Φάντασμα), μια πράξη πνευματικής ελπίδας και αντίστασης. Οι τελετουργικοί χοροί υπόσχονταν την επιστροφή των προγόνων και της χαμένης γης. Παρά τον ειρηνικό του χαρακτήρα, το κίνημα αντιμετωπίστηκε από τις αρχές ως απειλή, προκαλώντας φόβο και στρατιωτική κινητοποίηση.

Από τη δολοφονία του Sitting Bull στην περικύκλωση

Η ένταση κορυφώθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1890 με τη δολοφονία του Σιού ηγέτη Sitting Bull, κατά τη διάρκεια αποτυχημένης απόπειρας σύλληψής του. Το γεγονός πυροδότησε μαζικές μετακινήσεις Λακότα προς την περιοχή Pine Ridge.

Ανάμεσά τους βρισκόταν η ομάδα των Μινικόνζου Λακότα υπό τον αρχηγό Big Foot (Spotted Elk), βαριά άρρωστο και εξαντλημένο. Στις 28 Δεκεμβρίου εντοπίστηκαν από το 7ο Σύνταγμα Ιππικού των ΗΠΑ και οδηγήθηκαν στο Wounded Knee Creek. Περίπου 350 άνθρωποι περικυκλώθηκαν από στρατιώτες και πυροβόλα Hotchkiss.

Η μέρα που ο αφοπλισμός έγινε σφαγή

Το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου ξεκίνησε η διαδικασία αφοπλισμού. Κατά τη διάρκεια έντασης και σύγχυσης ακούστηκε ένας πυροβολισμός από άγνωστη κατεύθυνση. Αυτό ήταν αρκετό.

Μέσα σε λίγα λεπτά, οι στρατιώτες και τα πυροβόλα άνοιξαν πυρ σχεδόν εξ επαφής. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά δολοφονήθηκαν καθώς προσπαθούσαν να διαφύγουν στο χιόνι. Οι νεκροί υπολογίζονται σε 250 έως 300, σχεδόν οι μισοί γυναίκες και παιδιά. Από τον στρατό σκοτώθηκαν περίπου 25 άνδρες, αρκετοί από φίλια πυρά.

Πολλά θύματα βρέθηκαν εκατοντάδες μέτρα μακριά από το στρατόπεδο, ένδειξη καταδίωξης και εκτελέσεων. Λίγες ημέρες αργότερα, 146 σοροί θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο στο Cemetery Hill.

Παρά τη φρίκη, το γεγονός χαρακτηρίστηκε επίσημα «μάχη». Επιπλέον, 19 ή 20 στρατιώτες τιμήθηκαν με το Μετάλλιο Τιμής, μια απόφαση που προκαλεί αντιδράσεις έως σήμερα.

Η μνήμη και η σύγχρονη σημασία

Χρειάστηκαν δεκαετίες για να αναγνωριστεί ιστορικά το Wounded Knee ως σφαγή. Στις αρχές του 21ου αιώνα κατατέθηκε στο Κογκρέσο το νομοσχέδιο «Remove the Stain Act», με στόχο την αφαίρεση των μεταλλίων ως συμβολική αποκατάσταση.

Το 1973, μέλη του American Indian Movement κατέλαβαν τον οικισμό, επαναφέροντας στο διεθνές προσκήνιο τα αιτήματα των Ιθαγενών για δικαιώματα και ιστορική δικαίωση.

Αρκετά αμερικανικά και διεθνή μέσα χαρακτηρίζουν το Πληγωμένο Γόνατο ως τη χειρότερη μαζική ένοπλη δολοφονία στην ιστορία των ΗΠΑ, λόγω του αριθμού των θυμάτων και του άοπλου χαρακτήρα τους. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός παραμένει συχνά υποβαθμισμένο, μέρος μιας μακράς παράδοσης αποσιώπησης της βίας εις βάρος των Ιθαγενών.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1170: Ο Τόμας Μπέκετ, αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι, δολοφονείται μέσα στον καθεδρικό ναό από ιππότες και ακόλουθους του βασιλιά Ερρίκου Β΄ της Αγγλίας, ύστερα από μακρά και σκληρή σύγκρουση για τα όρια εξουσίας ανάμεσα στην Εκκλησία και το Στέμμα. Οι δολοφόνοι τον κατακρεουργούν μπροστά στους κληρικούς, το αίμα του πλημμυρίζει το ιερό και ο Μπέκετ θα τιμηθεί σύντομα ως μάρτυρας και άγιος, με τον τάφο του να γίνεται ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της μεσαιωνικής Ευρώπης και σύμβολο αντίστασης της εκκλησιαστικής εξουσίας απέναντι στη βασιλική επιβολή.

1845: Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής προσαρτούν τη Δημοκρατία του Τέξας, η οποία γίνεται η 28η πολιτεία τους.

1890: Στη Σφαγή του Πληγωμένου Γονάτου (Wounded Knee), περίπου 300 Ινδιάνοι Λακότα –άνδρες, γυναίκες και παιδιά– σκοτώνονται σε ινδιάνικο καταυλισμό από το 7ο σύνταγμα ιππικού των Ηνωμένων Πολιτειών, κατά τη διάρκεια βίαιης απόπειρας αφοπλισμού τους. Το αίμα ρέει μέσα στο χιόνι, το κίνημα του «Χορού των Φαντασμάτων» καταπνίγεται και το Πληγωμένο Γόνατο μένει στην Ιστορία ως το τραγικό τέλος των Ινδιάνικων Πολέμων και σύμβολο της εξόντωσης των αυτόχθονων πληθυσμών στη Βόρεια Αμερική.

1891: Ο Τόμας Έντισον παίρνει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το ασύρματο ραδιόφωνο.

1916: Δολοφονείται από δυο Ρώσους ευγενείς ο καλόγερος Γκρέγκορι Ρασπούτιν στην Αγία Πετρούπολη, που διέθετε τεράστια επιρροή στην τσαρική αυλή και συγκεκριμένα πάνω στην τσαρίνα Αλεξάνδρα.

1924: Με διάταγμα θεσπίζεται η εφαρμογή, από 15 Ιανουαρίου 1925, του θεσμού της Αστυνομίας Πόλεων στην Αθήνα, ο οποίος είχε ξεκινήσει πιλοτικά στην Κέρκυρα. Η νέα, πολιτικού χαρακτήρα αστυνομική δύναμη έρχεται να αναλάβει την τάξη στα μεγάλα αστικά κέντρα, διαφοροποιημένη από τη Χωροφυλακή, και σηματοδοτεί προσπάθεια εκσυγχρονισμού της δημόσιας ασφάλειας στο νεοελληνικό κράτος.

1937: Με την υιοθέτηση του νέου συντάγματος, του «Bunreacht na hÉireann», το Ιρλανδικό Ελεύθερο Κράτος αντικαθίσταται επίσημα από την Ιρλανδία, η οποία αποκτά σαφώς ενισχυμένη κρατική κυριαρχία, δικούς της θεσμούς και πρόεδρο, απομακρυνόμενη ακόμη περισσότερο από το βρετανικό στέμμα. Η συνταγματική αυτή τομή θεωρείται κομβικό βήμα στην πορεία προς την πλήρη ανεξαρτησία, που θα ολοκληρωθεί λίγα χρόνια αργότερα με την ανακήρυξη της Ιρλανδικής Δημοκρατίας.

1940: Το υποβρύχιο «Πρωτεύς» βυθίζει ανατολικά του Μπρίντεζι το ιταλικό οπλιταγωγό «Σαρδηνία». Στη συνέχεια, όμως, εμβολίζεται από ιταλικό τορπιλοβόλο και βυθίζεται αύτανδρο. Την ίδια μέρα η γερμανική πολεμική αεροπορία «Λουφτβάφε» ρίχνει 10.000 βόμβες στο Λονδίνο, σε μία από τις πιο εφιαλτικές βραδιές για τη βρετανική πρωτεύουσα. 3.000 πολίτες σκοτώνονται.

1958: Ιδρύεται ο ΟΠΑΠ, με το Βασιλικό Διάταγμα 20, Περί Συστάσεως Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου.

1964: Έπειτα από ανακρίσεις 19 μηνών, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αθηνών παραπέμπει για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη τους Γκοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας από πρόθεση και τους Γιοσμά και Καπελώνη για ηθική αυτουργία. Οι αξιωματικοί της Χωροφυλακής παραπέμπονται για παράβαση καθήκοντος.

1998: Η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση αποφασίζουν μετά τις έντονες αντιδράσεις της Άγκυρας να εγκαταστήσουν στην Κρήτη τους ρωσικής κατασκευής αντιβαλλιστικούς πυραύλους S-300.

2013: Ο Μίκαελ Σουμάχερ τραυματίζεται σοβαρά στο κεφάλι, καθώς κάνει σκι στις γαλλικές Άλπεις, στο θέρετρο του Μεριμπέλ. Ο επτά φορές πρωταθλητής της Formula 1 διακομίζεται σε νοσοκομείο της περιοχής.

Γεννήσεις

1916Μαίρη Αρώνη, Ελληνίδα ηθοποιός, από τις σημαντικότερες μορφές του ελληνικού θεάτρου του 20ού αιώνα. Διακρίθηκε για το αριστοκρατικό της ύφος, τη φωνή και την επιβλητική σκηνική παρουσία, υπηρετώντας με συνέπεια το κλασικό ρεπερτόριο. Συνδέθηκε στενά με το Εθνικό Θέατρο και άφησε ισχυρό αποτύπωμα σε έργα αρχαίου δράματος και μεγάλων θεατρικών συγγραφέων, ενώ η πορεία της καθόρισε την έννοια της «θεατρικής κυρίας» στην Ελλάδα.

1972Τζουντ Λο (Jude Law), Άγγλος ηθοποιός, από τους πιο αναγνωρίσιμους πρωταγωνιστές του σύγχρονου ευρωπαϊκού και αμερικανικού κινηματογράφου. Ξεχώρισε με τον ρόλο του στο «The Talented Mr. Ripley», που του χάρισε διεθνή καταξίωση, ενώ γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία ως Δρ. Γουάτσον στη σειρά ταινιών «Sherlock Holmes». Έχει κινηθεί με άνεση ανάμεσα σε arthouse παραγωγές και blockbusters, διατηρώντας ισχυρή παρουσία και στο θέατρο.

Θάνατοι

1877Δημήτριος Βούλγαρης, Έλληνας πολιτικός, από τις πιο αμφιλεγόμενες αλλά καθοριστικές φυσιογνωμίες της ελληνικής πολιτικής ζωής του 19ου αιώνα. Διετέλεσε επανειλημμένα πρωθυπουργός και συνδέθηκε στενά με την περίοδο της βασιλείας του Γεωργίου Α΄. Υπήρξε κεντρικό πρόσωπο της λεγόμενης «βουλγαρικής πολιτικής», που ταυτίστηκε με έντονη κομματοκρατία, πελατειακές πρακτικές και πολιτική αστάθεια, επηρεάζοντας βαθιά τη διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους.

1916Γκριγκόρι Ρασπούτιν (Grigori Rasputin), Ρώσος μοναχός και μυστικιστής, από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της ρωσικής αυτοκρατορικής αυλής. Απέκτησε τεράστια επιρροή στην οικογένεια του τσάρου Νικολάου Β΄, κυρίως λόγω της πεποίθησης ότι μπορούσε να ανακουφίζει τον αιμορροφιλικό διάδοχο Αλεξέι. Η σκοτεινή φήμη, οι πολιτικές παρεμβάσεις και ο βίαιος θάνατός του συνέβαλαν στον μύθο που τον περιβάλλει και στην αποσταθεροποίηση του καθεστώτος λίγο πριν τη Ρωσική Επανάσταση.

1986Αντρέι Ταρκόφσκι (Andrei Tarkovsky), Ρώσος σκηνοθέτης, από τους πιο επιδραστικούς δημιουργούς στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Θεωρείται πρωτοπόρος της ποιητικής κινηματογραφικής γλώσσας, με έργα βαθιά φιλοσοφικά και υπαρξιακά όπως «Στάλκερ» και «Η Θυσία». Οι αργοί ρυθμοί, τα μακρά πλάνα και ο στοχασμός πάνω στον χρόνο, τη μνήμη και την πίστη διαμόρφωσαν ένα μοναδικό κινηματογραφικό σύμπαν που επηρέασε γενιές σκηνοθετών.

2018Μαριάννα Τόλη, Ελληνίδα ηθοποιός και τραγουδίστρια, με έντονη και πολυσχιδή παρουσία στον χώρο της τέχνης και του θεάτρου. Υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητή στο παιδικό και οικογενειακό κοινό, μέσα από μουσικοθεατρικές παραστάσεις και δισκογραφικές δουλειές που συνέδεσαν το τραγούδι με τη φαντασία και την εκπαίδευση. Με τη δουλειά της υπηρέτησε με συνέπεια τον πολιτισμό, αφήνοντας ξεχωριστό αποτύπωμα στην ελληνική καλλιτεχνική σκηνή.

Εορτολόγιο

Δαβίδ, Δαβιδία, Ιάκωβος, Ιακωβίνα, Ιωσήφ, Ιωσηφίνα

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Διεθνής Ημέρα Βιολοντσέλου