Σαν σήμερα 2 Νοεμβρίου: Πεθαίνει στο πόντιουμ ο Δημήτρης Μητρόπουλος – Ο μαέστρος που διηύθυνε χωρίς παρτιτούρα

Στις 2 Νοεμβρίου 1960, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες μαέστρους, συνθέτες και πιανίστες του 20ού αιώνα, άφησε την τελευταία του πνοή πάνω στο πόντιουμ, κατά τη διάρκεια πρόβας στη Λα Σκάλα του Μιλάνου. Ο θάνατός του, σχεδόν «εν ώρα καθήκοντος», σφράγισε μια διεθνή καριέρα που σημάδεψε τη συμφωνική μουσική όπως ελάχιστοι.

Παιδικά χρόνια και σπουδές

Γεννημένος στις 1 Μαρτίου 1896 στην Αθήνα, ο Μητρόπουλος έδειξε από νωρίς εξαιρετική κλίση στη μουσική. Σπούδασε πιάνο και θεωρητικά στο Ωδείο Αθηνών και στη συνέχεια συνέχισε τις σπουδές του στο Βέλγιο και στο Βερολίνο με υποτροφία, εμβαθύνοντας στη διεύθυνση ορχήστρας και στη σύνθεση.

Η καινοτομία στο πόντιουμ

Η φήμη του απογειώθηκε όταν, το 1930, στο πόντιουμ της Berlin Philharmonic, κάθισε ο ίδιος στο πιάνο και ταυτόχρονα διηύθυνε την ορχήστρα σε απαιτητικό έργο, χωρίς παρτιτούρα. Η ικανότητά του να γνωρίζει ολόκληρες συμφωνίες «απ’ έξω» ήταν αποτέλεσμα αφοσίωσης, πειθαρχίας και βιωματικής σχέσης με τη μουσική.

Χαρακτηριστική η φράση του όταν τον ρωτούσαν γιατί δεν χρησιμοποιεί παρτιτούρα: «Ένας θηριοδαμαστής μπαίνει στο κλουβί με οδηγίες για το πώς να δαμάσει το λιοντάρι;».

Η παγκόσμια καριέρα

Από το 1937 έως το 1949 ήταν μουσικός διευθυντής της Minneapolis Symphony Orchestra, ενώ το 1949 ανέλαβε την New York Philharmonic, όπου καθιερώθηκε ως ένας από τους πιο επιδραστικούς μαέστρους της Αμερικής. Παράλληλα, συνεργάστηκε στενά με το Metropolitan Opera, ενισχύοντας την παρουσία του και στο λυρικό ρεπερτόριο.

Πέρα από μαέστρος, ο Μητρόπουλος υπήρξε και σημαντικός συνθέτης. Στη διάρκεια της ζωής του έγραψε μουσική για πιάνο, ορχήστρα και φωνητικά σύνολα, έργο λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό, αλλά ιδιαίτερα εκτιμημένο στους μουσικούς κύκλους.

Ο θάνατος πάνω στη σκηνή

Στις 2 Νοεμβρίου 1960, ενώ διηύθυνε πρόβα της «Τρίτης Συμφωνίας» του Gustav Mahler στη Λα Σκάλα, υπέστη καρδιακή προσβολή και κατέρρευσε μπροστά στην ορχήστρα. Έφυγε όπως έζησε: μέσα στη μουσική.

Πηγή εξωτερικής φωτο: mitropouloscompetition.gr

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1789: Η Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας εθνικοποιεί την περιουσία της Εκκλησίας, αφαιρώντας της τη διαχείριση τεράστιων εκτάσεων γης και πλούτου. Η απόφαση αυτή, εν μέσω της Γαλλικής Επανάστασης, αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης αλλά και στον περιορισμό της εξουσίας του Κλήρου. Αποτέλεσε κομβική τομή στη μεταμόρφωση της Γαλλικής κοινωνίας, σηματοδοτώντας τη ρήξη κράτους και Εκκλησίας και την ανακατανομή της εξουσίας.

1823: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέιμς Μονρόε, σε μήνυμά του προς το Κογκρέσο, αναγνωρίζει το δικαίωμα των επαναστατημένων Ελλήνων στην ανεξαρτησία. Η δήλωση αυτή ενίσχυσε το φιλελληνικό κίνημα που είχε αναπτυχθεί στην Αμερική και την Ευρώπη, ενώ παράλληλα έδωσε ηθική υποστήριξη στους Έλληνες που αγωνίζονταν για την ελευθερία τους από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

1881: Ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται στον Βόλο, επισφραγίζοντας την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος. Η παραχώρηση έγινε μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-78 και τις διπλωματικές διαβουλεύσεις που ακολούθησαν, με αποκορύφωμα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης το 1881. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας και μέρους της Άρτας αποτέλεσε ένα ιστορικό βήμα εθνικής ολοκλήρωσης και γιορτάστηκε με ενθουσιασμό από τον τοπικό πληθυσμό.

1903: Εκδίδεται το πρώτο φύλλο της αγγλικής εφημερίδας Daily Mirror.

1911: Γεννιέται ο Οδυσσέας Ελύτης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα και Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979. Με το έργο του, που συνδύασε το Αιγαίο, το φως και τον ελληνικό λόγο με τον υπερρεαλισμό, καθιερώθηκε ως η φωνή της ελληνικότητας στη σύγχρονη ποίηση.

1917: Ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ, εκδίδει την περίφημη «Διακήρυξη Μπάλφουρ», με την οποία δηλώνει ότι η βρετανική κυβέρνηση υποστηρίζει την ίδρυση ενός εβραϊκού εθνικού κράτους στην Παλαιστίνη. Η διακήρυξη αυτή αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο για το σιωνιστικό κίνημα και έθεσε τα θεμέλια για τη μελλοντική ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948, ενώ παράλληλα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και διαμάχες στην περιοχή.

1920: Στις ΗΠΑ, ο KDKA του Πίτσμπουργκ (Πενσιλβάνια) ξεκινά την εκπομπή του ως ο πρώτος εμπορικός ραδιοφωνικός σταθμός. Στην πρώτη του εκπομπή μεταδίδει το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών.

Το πρώτο λεωφορείο του Λονδίνου που κινείται με αέριο παραγωγής, με τον ειδικό μηχανισμό σε ρυμουλκούμενο στο πίσω μέρος του οχήματος, κατά τη διαδρομή του στο Λονδίνο, 2 Νοεμβρίου 1939 *(AP)*

1940: Ο Ελληνικός Στρατός αντεπιτίθεται και καταδιώκει τους Ιταλούς στο αλβανικό έδαφος, μετά την αρχική ιταλική εισβολή στην Ελλάδα. Οι ιταλικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, η Κέρκυρα, η Λάρισα, ο Βόλος, τα Χανιά και η Κόρινθος προκαλούν σημαντικές απώλειες, με 90 νεκρούς και 209 τραυματίες. Η ελληνική αντεπίθεση σηματοδοτεί την αρχή των επιτυχιών στο αλβανικό μέτωπο, που ενίσχυσαν το ηθικό του ελληνικού λαού.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν κρατά την έκδοση της Chicago Daily Tribune που είχε δημοσιεύσει πρόωρα τον τίτλο «Dewey Defeats Truman» (δηλαδή «ο Ντιούι κερδίζει τον Τρούμαν»). Ο Τρούμαν δήλωσε στους συγκεντρωμένους στον σιδηροδρομικό σταθμό του Σεντ Λούις: «Αυτό κι αν θα γραφτεί στην Ιστορία!» *(AP)*

1948: Σε μία από τις πιο απρόσμενες εκλογικές ανατροπές στην ιστορία των ΗΠΑ, ο Δημοκρατικός εν ενεργεία πρόεδρος Χάρι Σ. Τρούμαν κερδίζει τις προεδρικές εκλογές απέναντι στον Ρεπουμπλικανό κυβερνήτη της Νέας Υόρκης Τόμας Ε. Ντιούι, ο οποίος θεωρούνταν το απόλυτο φαβορί.

1960: Ο εκδοτικός οίκος «Penguin» αθωώνεται από την κατηγορία της προσβολής της δημοσίας αιδούς στην υπόθεση με το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Χ. Λόρενς «Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλι».

1965: Ο 31χρονος κουάκερος, Νόρμαν Μόρισον, αυτοπυρπολείται έξω από το Αμερικανικό Πεντάγωνο σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη χρήση των ναπάλμ στον Πόλεμο του Βιετνάμ.

1967: Πραγματοποιείται στον «Ευαγγελισμό» η πρώτη επιτυχημένη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς στην Ελλάδα.

1977: Πρωτοφανής νεροποντή πλήττει την Αττική, με 22 νεκρούς, εκτεταμένης διάρκειας συσκότιση και ανυπολόγιστες ζημιές στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας.

1982: Εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Αθήνα ο δακτύλιος, προκειμένου να καταπολεμηθεί το νέφος.

Η Πριγκίπισσα της Ουαλίας, Νταϊάνα στη διάρκεια δεξίωσης που παρέθεσε ο Πρόεδρος της Δυτικής Γερμανίας Ρίχαρντ φον Βάιτσζέκερ προς τιμήν των Βρετανών βασιλικών προσκεκλημένων στην στη Βόννη, στις 2 Νοεμβρίου 1987 *(AP)*

1998: Ο ΟΤΕ γίνεται η πρώτη ελληνική επιχείρηση που φιγουράρει στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

2020: Το «Baby Shark Dance», παραγωγής Pinkfong, ξεπερνά το «Despacito» ως το βίντεο με τις περισσότερες προβολές στο YouTube. Σήμερα έχει 16,3 δισ. προβολές.

2020: Η γαλλική κυβέρνηση ανακοινώνει ότι θα απαγορεύσει την τουρκική υπερεθνικιστική ομάδα Γκρίζοι Λύκοι.

Γεννήσεις

1755 – Μαρία Αντουανέτα (Marie Antoinette), βασίλισσα της Γαλλίας και σύζυγος του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, μία από τις πιο εμβληματικές και αμφιλεγόμενες μορφές της γαλλικής ιστορίας. Συνδέθηκε με την πολυτέλεια και την αυλική μεγαλοπρέπεια στις Βερσαλλίες, γεγονός που την έκανε σύμβολο της βασιλικής υπερβολής πριν τη Γαλλική Επανάσταση. Καταδικάστηκε και εκτελέστηκε στη γκιλοτίνα το 1793, αφήνοντας πίσω της έναν μύθο γεμάτο αντιθέσεις.

1906 – Λουκίνο Βισκόντι (Luchino Visconti), Ιταλός σκηνοθέτης και από τις κορυφαίες μορφές του ιταλικού νεορεαλισμού. Με έργα υψηλής αισθητικής και κοινωνικού προβληματισμού, ανέδειξε την ανθρώπινη τραγωδία και την παρακμή των αριστοκρατικών αξιών. Δημιουργίες του όπως «Ο γατόπαρδος» και «Θάνατος στη Βενετία» θεωρούνται αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ξεχώρισε για την οπερατική σκηνοθετική του ματιά και τον βαθύ συναισθηματικό του λυρισμό.

1911 – Οδυσσέας Ελύτης, Έλληνας ποιητής, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979. Κεντρική μορφή της γενιάς του ’30, συνέδεσε το ελληνικό φως, το Αιγαίο και τον έρωτα με έναν λυρισμό βαθιά υπαρξιακό. Το έργο του «Άξιον Εστί» θεωρείται κορυφαίο μνημείο της νεοελληνικής ποίησης και μελοποιήθηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη, αγγίζοντας το ευρύ κοινό. Η ποίησή του υμνεί την ελευθερία, την καθαρότητα και το ελληνικό τοπίο.

1938 – Σοφία (Queen Sofía), βασίλισσα της Ισπανίας, ελληνικής καταγωγής, σύζυγος του πρώην βασιλιά Χουάν Κάρλος Α’. Κόρη του βασιλιά Παύλου και της Φρειδερίκης, μεγάλωσε στην ελληνική βασιλική οικογένεια και παντρεύτηκε τον Χουάν Κάρλος το 1962, αποκτώντας κεντρικό ρόλο στη σύγχρονη ισπανική μοναρχία. Υπήρξε ιδιαίτερα δραστήρια σε φιλανθρωπικές δράσεις, την προώθηση της παιδείας και την κοινωνική πρόνοια.

1951 – Βασίλης Λεβέντης, Έλληνας πολιτικός και ιδρυτής της Ένωσης Κεντρώων, γνωστός για την αντισυστημική και συχνά αιχμηρή ρητορική του. Παρότι για δεκαετίες παρέμενε εκτός Βουλής, η επιμονή του και η παρουσία του σε τηλεοπτικές εκπομπές τον έκαναν ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο πρόσωπο της δημόσιας ζωής. Το κόμμα του εισήλθε τελικά στη Βουλή το 2015, σηματοδοτώντας μια ιδιότυπη αλλά χαρακτηριστική πολιτική διαδρομή.

1959 – Νότης Σφακιανάκης, Έλληνας τραγουδιστής και από τις πιο δημοφιλείς μορφές της σύγχρονης λαϊκής μουσικής. Ξεχώρισε τη δεκαετία του ’90 με μεγάλες εμπορικές επιτυχίες και έντονη σκηνική παρουσία. Συνεργάστηκε με κορυφαίους δημιουργούς και ανέδειξε τραγούδια που άφησαν εποχή, ενώ παράλληλα απασχόλησε συχνά τη δημόσια σφαίρα με τις τοποθετήσεις και τις απόψεις του. Παραμένει μία από τις πιο αναγνωρίσιμες φωνές του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.

1966 – Ντέιβιντ Σουίμερ (David Schwimmer), Αμερικανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, γνωστός παγκοσμίως για τον ρόλο του Ρος Γκέλερ στη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «Friends». Με το χαρακτηριστικό, συχνά νευρικό και τρυφερό του ύφος, καθιερώθηκε ως μία από τις πιο αγαπημένες φιγούρες της σειράς. Παράλληλα έχει σκηνοθετήσει ταινίες και επεισόδια τηλεοπτικών σειρών, ενώ δραστηριοποιείται σε θεατρικές παραγωγές και δράσεις κοινωνικής ευαισθητοποίησης.

Θάνατοι

1960 – Δημήτρης Μητρόπουλος, Έλληνας διευθυντής ορχήστρας και συνθέτης, από τις σημαντικότερες μορφές της παγκόσμιας κλασικής μουσικής. Διακρίθηκε για την εκρηκτική του ενέργεια στη διεύθυνση και την εξαιρετική του μνήμη, καθώς διηύθυνε συχνά χωρίς παρτιτούρα. Υπήρξε μουσικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Μινεσότα και αργότερα του Μετροπόλιταν Όπερα στη Νέα Υόρκη. Η διεθνής του πορεία ανέδειξε την Ελλάδα στον χώρο της συμφωνικής μουσικής σκηνής.

1975 – Πιερ Πάολο Παζολίνι (Pier Paolo Pasolini), Ιταλός σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής, από τις πιο ριζοσπαστικές και προκλητικές μορφές του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Τα έργα του συχνά συνδύαζαν πολιτική κριτική, κοινωνικό ρεαλισμό και συμβολισμό, προκαλώντας έντονες συζητήσεις. Ανάμεσα στις πιο γνωστές του ταινίες είναι οι «Μάμα Ρόμα» και «Το Δεκαήμερο». Δολοφονήθηκε το 1975 υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, γεγονός που τροφοδότησε πολλές θεωρίες και συζητήσεις.

2008 – Σταύρος Ξενίδης, Έλληνας ηθοποιός, από τους χαρακτηριστικούς δεύτερους ρόλους του παλιού ελληνικού κινηματογράφου και του θεάτρου. Συμμετείχε σε πολλές κωμωδίες της «χρυσής εποχής», δίνοντας ξεχωριστή ζωντάνια σε ήρωες καθημερινούς, συχνά καλοσυνάτους ή ευτράπελους. Έπαιξε σε ταινίες όπως «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια» και «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός». Διακρίθηκε για τη ζεστασιά και την αμεσότητα της ερμηνείας του.