Το ρύζι αποτελεί βασική τροφή για 3 δισεκατομμύρια και πλέον ανθρώπους, δηλαδή για περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το 90% παράγεται στην Ασία και είναι γεγονός ότι η τιμή του παρέμεινε πιο προσιτή από εκείνες των σιτηρών και του καλαμποκιού μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ομως, εξαιτίας του φαινομένου «Ελ Νίνιο», από πέρυσι τον Σεπτέμβριο οι ορυζώνες της Ασίας υπέστησαν καταστροφές, που ανέβασαν τις παγκόσμιες τιμές κατά 15%-20%, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Επισιτιστικής Πολιτικής (IFPRI). Φέτος τον Ιούλιο μάλιστα, ο μηνιαίος δείκτης τιμών ρυζιού του FAO (Oργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) έφτασε στο υψηλότερο σημείο από την παγκόσμια κρίση του 2008.
Μεριμνώντας, όπως ήταν φυσικό, για τους εκατοντάδες εκατομμύρια φτωχούς πολίτες της, η ινδική κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 20 Ιουλίου αναθεώρηση της εξαγωγικής της πολιτικής για το λευκό ρύζι, μη μπασμάτι, με στόχο την επαρκή τροφοδοσία της εγχώριας αγοράς και τη συγκράτηση των τιμών για τους Ινδούς καταναλωτές.
Ο ινδουιστής εθνικιστής πρωθυπουργός, Ναρέντρα Μόντι, δεν έχει περιθώριο να δυσαρεστήσει τους ψηφοφόρους του εν όψει των κρίσιμων τοπικών εκλογών σε διάφορα κρατίδια τους επόμενους μήνες και των γενικών εκλογών στην Ινδία τον Απρίλιο του 2024. Προκειμένου, επομένως, να χορτάσουν οι φτωχοί Ινδοί, η κυβέρνησή του δέχτηκε να θυσιάσει τα υψηλά κέρδη από τις εξαγωγές, που συνοδεύτηκαν όμως από αύξηση της τιμής του ρυζιού στην Ινδία κατά 11,5% από τις αρχές του χρόνου.
«Κατανοούμε την επιθυμία της ινδικής κυβέρνησης να εξασφαλίσει διατροφικά τον πληθυσμό μειώνοντας τον πληθωρισμό, αλλά οι κινήσεις της θα έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις, επηρεάζοντας πιθανώς τις τιμές των τροφίμων», τόνισε ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ στην Ινδία, Λουίς Μπρόιερ. Γι’ αυτό κάλεσε το Νέο Δελχί, αλλά και κάθε κυβέρνηση που σκέφτεται να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές τροφίμων να το ξανασκεφτούν, «αναλογιζόμενες τις διεθνές συνέπειες».
Τροφοδότης των φτωχών
Αυτή τη στιγμή η Ινδία είναι ο δεύτερος παραγωγός ρυζιού στον κόσμο, με πρώτη την Κίνα, η οποία όμως δίνει προτεραιότητα στις εγχώριες ανάγκες. Ετσι, εδώ και μία δεκαετία η Ινδία έχει αναδειχθεί σε πρώτο εξαγωγέα ρυζιού παγκοσμίως, πουλώντας 22,3 εκατομμύρια τόνους σε 140 χώρες το 2022, που αναλογεί στο 40% της διεθνούς αγοράς. Τα εντυπωσιακά αυτά στοιχεία επιτεύχθηκαν παρά την απαγόρευση εξαγωγών σπασμένου ρυζιού πέρυσι τον Σεπτέμβριο και την επιβολή πρόσθετων δασμών 20% στις εξαγωγές ινδικού ρυζιού υψηλής ποιότητας.
Τουλάχιστον 42 χώρες βασίζονται στη χώρα του Μόντι για πάνω από τις μισές εισαγωγές τους σε ρύζι, ενώ κάποιες στην Ασία και την Αφρική (Μπανγκλαντές, Νεπάλ, Μπενίν, Σενεγάλη, Ακτή Ελεφαντοστού, Τόγκο, Γουινέα) κρέμονται κυριολεκτικά από την Ινδία για τη διατροφική τους ασφάλεια. Οι εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας (Ταϊλάνδη, Βιετνάμ, Πακιστάν) δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών τους.
Η Ινδία όμως ανησυχεί ότι οι ακραίοι φετινοί καύσωνες και οι ασυνήθιστα ισχυρές βροχοπτώσεις των μουσώνων μπορεί να καταστρέψουν τη συγκομιδή του Σεπτεμβρίου, προκαλώντας ελλείψεις σε 1,4 δισ. Ινδούς. Εξάλλου, παρά την αυξημένη διεθνή ζήτηση και την άνοδο των τιμών, οι Ινδοί αγρότες φύτεψαν φέτος 6% λιγότερες εκτάσεις σε σχέση με το 2022.
Η αναλύτρια του FAO, Σίρλεϊ Μουσταφά, διευκρίνισε πως η Ινδία υποσχέθηκε να μην αφήσει ακάλυπτες όσες χώρες αντιμετωπίζουν πρόβλημα διατροφικής ασφάλειας και να τους στείλει κατ’ εξαίρεση ποσότητες σπασμένου ρυζιού.
Δεν ανησυχούν οι ΗΠΑ
Η Ομοσπονδία Ρυζιού των ΗΠΑ καθησύχασε τους καταναλωτές για την επάρκεια των αποθεμάτων, τονίζοντας ότι «οι Αμερικανοί καλλιεργητές ρυζιού σε επτά Πολιτείες καλλιεργούν 12 εκατομμύρια στρέμματα, με στόχο να μη λείψει το ρύζι από καμία αμερικανική κουζίνα». Σύμφωνα με το IFPRI, από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία τουλάχιστον 16 κράτη επέβαλαν αγροδιατροφικές απαγορεύσεις ή περιορισμούς εξαγωγών, κάτι που είχε συμβεί και στην περίοδο της Covid-19. Tώρα, η Ινδονησία έβαλε «φραγή» στο φοινικέλαιο, η Αργεντινή στο βόειο κρέας, η Τουρκία και η Κιργιζία σε ορισμένους σπόρους κ.λπ.