Σιωπηλό τραγούδι, ηχηρό μήνυμα – Ο Πολ Μακάρτνεϊ στην πρώτη γραμμή κατά της μουσικής «λεηλασίας» από την AΙ

Στο πλευρό του Μακάρτνεϊ βρίσκονται καλλιτέχνες όπως η Κέιτ Μπους, ο Σαμ Φέντερ, ο Χανς Ζίμερ, ακόμη και οι Pet Shop Boys.

Ο Πολ Μακάρτνεϊ κυκλοφορεί ένα σχεδόν σιωπηλό κομμάτι ως πράξη διαμαρτυρίας απέναντι στην ανεξέλεγκτη χρήση της μουσικής από εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης. Μαζί με άλλους κορυφαίους καλλιτέχνες, προειδοποιεί ότι χωρίς ρυθμίσεις η ανθρώπινη δημιουργία κινδυνεύει να σιγήσει — κυριολεκτικά και συμβολικά.

«Να τι μένει όταν η μουσική λεηλατείται»

Το νέο, σχεδόν αθόρυβο κομμάτι του Πολ Μακάρτνεϊ δεν είναι απλώς μια μουσική ιδιοτροπία, ούτε μια άσκηση μινιμαλισμού από έναν καλλιτέχνη που έχει πει σχεδόν ό,τι είχε να πει. Είναι μια κραυγή διαμαρτυρίας που εκφέρεται μέσα από τη σιωπή, ένα ηχητικό κενό που λειτουργεί ως σχόλιο πάνω στη μελλοντική απουσία της ανθρώπινης δημιουργίας, εάν οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης δεν σεβαστούν τα πνευματικά δικαιώματα των μουσικών.

Το κομμάτι, διάρκειας δυόμισι λεπτών, μοιάζει να έχει το μέγεθος μιας κλασικής ποπ σύνθεσης, αλλά όχι την ουσία της: περιέχει μόνο ένα λεπτό ίχνος ήχων, λίγους θορύβους που μοιάζουν με κροταλίσματα και μια διακριτική συρροή θορύβων από το στούντιο, έναν απογυμνωμένο καμβά που λειτουργεί ως σύμβολο — σαν να μας λέει ο Μακάρτνεϊ: «να τι μένει όταν η μουσική λεηλατείται».

Μια συλλογική πράξη αντίστασης

Ο πρώην Beatle, στα 83 του και εν μέσω περιοδείας στη Βόρεια Αμερική, συμμετέχει με αυτόν τον τρόπο σε μια συλλογική πράξη αντίστασης: το άλμπουμ Is This What We Want?, ένα βινύλιο φτιαγμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου από σιωπηλές ηχογραφήσεις.

Το tracklist σχηματίζει μια φράση-μήνυμα: «η βρετανική κυβέρνηση δεν πρέπει να νομιμοποιήσει την κλοπή μουσικής προς όφελος των εταιρειών AI». Στο πλευρό του Μακάρτνεϊ βρίσκονται καλλιτέχνες όπως η Κέιτ Μπους, ο Σαμ Φέντερ, ο Χανς Ζίμερ, ακόμη και οι Pet Shop Boys, όλοι ενωμένοι στην αγωνία τους να προστατεύσουν το δικαίωμα των δημιουργών να ελέγχουν τη δουλειά τους — και, φυσικά, να πληρώνονται για αυτήν.

Η ένταση της συζήτησης στη Βρετανία αφορά τη νομοθετική κατεύθυνση που εξετάζει η κυβέρνηση: μια πιθανή εξαίρεση στο νόμο περί copyright που θα επιτρέπει σε εταιρείες όπως η OpenAI, η Google, η Anthropic και η xAI του Έλον Μασκ να εκπαιδεύουν τα μοντέλα τους χρησιμοποιώντας δημιουργικά έργα χωρίς προηγούμενη άδεια, εκτός εάν ο δημιουργός ζητήσει ρητά εξαίρεση.

Οι τεχνολογικοί κολοσσοί πιέζουν για «ελαφρύ ρυθμιστικό πλαίσιο», ενώ παράλληλα επενδύουν δισεκατομμύρια στη βρετανική οικονομία μέσω data centers. Από την άλλη πλευρά, οι δημιουργικές βιομηχανίες, που συνεισφέρουν πάνω από 125 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως, ζητούν προστασία και δίκαιη αντιμετώπιση.

Σε διεθνές επίπεδο, η πίεση είναι μεγαλύτερη. Η κυβέρνηση Τραμπ ασκεί έντονη επιρροή, ζητώντας από τις χώρες να μην θεσπίζουν «περιορισμούς» που θα εμπόδιζαν τις εταιρείες AI να χρησιμοποιούν το «σύνολο της γνώσης», όπως το ονομάζει, χωρίς περίπλοκες συμβάσεις.

«Δεν θέλουμε η AI να μας παρακάμψει»

Μέσα σε αυτό το τοπίο, ο Μακάρτνεϊ, που έχει εξωτερικεύσει πολλές φορές την ανησυχία του για τον αντίκτυπο της AI στους νέους δημιουργούς, υψώνει μια φωνή που έχει ακόμη βαρύτητα. Όπως έχει δηλώσει: «πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Δεν θέλουμε η AI να μας παρακάμψει. Για τους νέους συνθέτες, μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος να χτίσουν μια καριέρα».

Αντίστοιχη είναι και η αγωνία της Κέιτ Μπους, που διερωτάται αν «στη μουσική του μέλλοντος, οι φωνές μας θα παραμείνουν ακούσιμες», ενώ ο συνθέτης Μαξ Ρίχτερ προειδοποιεί πως οι προτάσεις της κυβέρνησης «θα φτωχύνουν τους δημιουργούς και θα ευνοήσουν όσους αυτοματοποιούν τη δημιουργικότητα».

Αυτές οι φωνές, που χρόνια τώρα δίνουν τον τόνο στο βρετανικό μουσικό τοπίο, βλέπουν μπροστά τους έναν κίνδυνο που δεν είναι φανταστικός: την εκμηδένιση της καλλιτεχνικής ιδιοκτησίας στην εποχή της μαζικής εξόρυξης δεδομένων.

Το παράδοξο της υπόθεσης – όπως υπερτονίζει το ρεπορτάζ της Guardian – είναι πως η κυβέρνηση θέλει να τα έχει καλά και με τις δύο πλευρές, και τελικά δεν πείθει καμία. Στελέχη της τονίζουν πως αναγνωρίζουν τη σημασία τόσο της δημιουργικότητας όσο και της τεχνολογικής καινοτομίας.

Παράλληλα, όμως, συνεργάζονται ήδη στενά με τις μεγάλες εταιρείες AI, υπογράφοντας συμφωνίες για την ενίσχυση της ψηφιακής μετάβασης. Αυτή η διπλή στάση κάνει πολλούς να μιλούν για κυβέρνηση που «παίζει σε δύο ταμπλό», χωρίς να προστατεύει πραγματικά ούτε τους πολίτες ούτε τους δημιουργούς της χώρας.

Μέσα σε αυτή την πολιτική και τεχνολογική σύγκρουση, το «σιωπηλό» κομμάτι του Μακάρτνεϊ αποκτά τεράστια συμβολική δύναμη. Από τα πρώτα δευτερόλεπτα της ηχογράφησης —55 δευτερόλεπτα μονάχα από θόρυβο ταινίας— ως το ανεπαίσθητο κροτάλισμα και το τελικό fade-out, το κομμάτι μοιάζει να παγιδεύει την αγωνία ενός κόσμου όπου η καλλιτεχνική φωνή μπορεί να σιγήσει.

Κι ενώ δεν υπάρχει μελωδία, ούτε στίχοι, ούτε κάποιο μουσικό θέμα, το κομμάτι μεταφέρει ένα μήνυμα δυνατότερο από οποιαδήποτε ηλεκτρική κιθάρα…