Η εικονική πραγματικότητα νικά τη ναυτία: Πώς η τεχνολογία VR μπορεί να κάνει τα ταξίδια στο διάστημα πιο άνετα
Η ναυτία στο διάστημα είναι μια από τις πιο δυσάρεστες -και συχνές- παρενέργειες που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες. Περίπου οι μισοί από όσους ταξιδεύουν εκτός Γης εμφανίζουν συμπτώματα ζάλης, αποπροσανατολισμού και στομαχικής αναστάτωσης, σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «σύνδρομο προσαρμογής στο διάστημα».
Και το πρόβλημα δεν σταματά εκεί: όταν οι αστροναύτες επιστρέφουν στη Γη, ο εγκέφαλός τους, που έχει πια συνηθίσει στη μικροβαρύτητα, χρειάζεται χρόνο για να «θυμηθεί» πώς είναι να ζεις με βάρος -προκαλώντας ξανά ναυτία, ιδίως αν η κάψουλα προσγειωθεί στη θάλασσα.
Μέχρι σήμερα, η αντιμετώπιση της ναυτίας βασιζόταν κυρίως σε φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, τα φάρμακα αυτά προκαλούν υπνηλία και μειώνουν την εγρήγορση, κάτι που μπορεί να αποβεί επικίνδυνο σε μια κρίσιμη στιγμή, όταν απαιτείται ταχύτητα αντίδρασης. Επιπλέον, για τις μακροχρόνιες αποστολές, η συνεχής χρήση τους δεν είναι πρακτική λύση.
Γι’ αυτό και μια ομάδα ερευνητών αποφάσισε να δοκιμάσει κάτι τελείως διαφορετικό: την εικονική πραγματικότητα (VR). Σύμφωνα με νέα μελέτη, που παρουσιάστηκε στο Interesting Engineering, τα ακουστικά VR θα μπορούσαν να μειώσουν την ένταση της ναυτίας των αστροναυτών έως και κατά 80%, προσφέροντας μια φυσική, μη φαρμακευτική λύση.
Η λογική πίσω από το πείραμα είναι απλή, αλλά ιδιοφυής. Η ναυτία προκαλείται όταν ο εγκέφαλος λαμβάνει αντικρουόμενα αισθητηριακά σήματα: το εσωτερικό αυτί «νιώθει» ότι κινείσαι, αλλά τα μάτια σου λένε ότι είσαι ακίνητος -όπως συμβαίνει όταν διαβάζεις στο αυτοκίνητο. Στο διάστημα, το αντίστροφο πρόβλημα δημιουργείται επειδή λείπει η αίσθηση της βαρύτητας. Αν όμως ο εγκέφαλος λάβει το σωστό οπτικό πλαίσιο, τα σήματα συμβαδίζουν και η ναυτία υποχωρεί.
Για να το αποδείξουν, οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες σε τρεις ομάδες. Η πρώτη δεν είχε κανένα οπτικό ερέθισμα, προσομοιώνοντας την αίσθηση του να είσαι «παγιδευμένος» σε μια ταλαντευόμενη κάψουλα χωρίς να βλέπεις έξω. Η δεύτερη ομάδα φορούσε γυαλιά εικονικής πραγματικότητας που προσομοίωναν ένα πλευρικό παράθυρο, δείχνοντας την κίνηση γύρω τους. Η τρίτη, πιο εξελιγμένη ομάδα, δοκίμασε μια προσομοίωση μπροστινού παραθύρου, όπου η VR όχι μόνο έδειχνε την κίνηση, αλλά και προέβλεπε τα επόμενα κύματα -όπως ακριβώς όταν βλέπεις τον δρόμο μπροστά σου.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: ενώ τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων στην πρώτη ομάδα δεν άντεξαν να ολοκληρώσουν τη δοκιμή, στην ομάδα του πλευρικού παραθύρου μόνο το 20% ένιωσε έντονη ναυτία. Στην ομάδα του μπροστινού παραθύρου, το ποσοστό έπεσε στο μόλις 10%. Με άλλα λόγια, η χρήση VR μείωσε τη ναυτία περισσότερο από 80% -αποτέλεσμα που ξεπερνά κάθε προηγούμενη μέθοδο.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η τεχνολογία αυτή μπορεί να έχει πολύ ευρύτερες εφαρμογές. Πέρα από το διάστημα, θα μπορούσε να βοηθήσει όσους υποφέρουν από ναυτία στα αυτοκίνητα, στα πλοία ή ακόμη και στη χρήση ίδιων των ίδιων των συστημάτων VR (τη λεγόμενη «κυβερνοναυτία»).
Η μελέτη αποδεικνύει ότι, με τη σωστή προσέγγιση, η εικονική πραγματικότητα μπορεί να κάνει περισσότερα από το να μας διασκεδάζει -μπορεί να ξαναπρογραμματίσει τον εγκέφαλό μας και να κάνει τα ταξίδια, είτε στη Γη είτε στο διάστημα, λίγο πιο άνετα για όλους.