Γιατί τα περισσότερα τροχαία γίνονται κάτω από το σπίτι μας;

Τα περισσότερα τροχαία δεν γίνονται σε μεγάλες αποστάσεις. Δεν συμβαίνουν ούτε στις εκδρομές, ούτε στα ταξίδια. Συμβαίνουν στις γειτονιές μας, στα στενά που οδηγούμε κάθε μέρα. Εκεί που νιώθουμε άνεση, εκεί που χαλαρώνουμε, εκεί που υποθέτουμε ότι τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά, γιατί… «τον ξέρουμε τον δρόμο».

Κι όμως, σκεφτείτε πόσο διαφορετικά συμπεριφερόμαστε όταν πρόκειται να ταξιδέψουμε μακριά. Ελέγχουμε λάδια, φρένα, λάστιχα, φώτα. Βάζουμε ζώνη πριν καν βάλουμε μπροστά τη μηχανή. Το κράνος κουμπώνει σωστά, ο χάρτης ή το GPS είναι έτοιμα, τα μάτια μας «σκανάρουν» τον δρόμο. Όλα προσεγμένα, γιατί πρόκειται για ταξίδι, για πολλά χιλιόμετρα, για άγνωστες στροφές, για ευθύνη.

Την επόμενη όμως μέρα, στον δρόμο για τη δουλειά ή το γυμναστήριο ή τον γρήγορο καφέ, τα πράγματα αλλάζουν. Η ίδια προσοχή εξαφανίζεται. «Μόνο πέντε λεπτά είναι, εδώ πιο κάτω πάω». Η ζώνη μπορεί να μείνει άδετη, το κράνος να μείνει στο σπίτι ή στον… αγκώνα. Η οικειότητα γίνεται εφησυχασμός και κάπως έτσι, το απρόοπτο παραμονεύει ακριβώς εκεί που δεν το περιμένουμε.

Περισσότερα από τα μισά τροχαία συμβαίνουν δίπλα στο σπίτι μας

Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα: πάνω από τα μισά τροχαία ατυχήματα συμβαίνουν σε ακτίνα έως 5 χιλιομέτρων από το σπίτι.

Για τα αυτοκίνητα, το 39,3% των ατυχημάτων καταγράφεται σε απόσταση έως 2,5 χλμ, και επιπλέον ποσοστό 14,5% έως τα 5 χλμ.

Για τις μηχανές, τα ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα – 42,5% έως τα 2,5 χλμ και 17,4% έως τα 5 χλμ. απόσταση από το σπίτι.

Με λίγα λόγια, έξι στα δέκα τροχαία με μηχανή και πάνω από τα μισά με αυτοκίνητο συμβαίνουν κυριολεκτικά… κάτω από το σπίτι μας. Και αυτή η διαπίστωση, όσο απλή κι αν ακούγεται, αποκαλύπτει ένα βαθύτερο πρόβλημα: τη λανθασμένη αίσθηση ασφάλειας που αποκτούμε όταν κινούμαστε σε γνώριμα μέρη.

Η οικειότητα που κοστίζει

Όταν μια διαδρομή γίνεται ρουτίνα, ο εγκέφαλος χαλαρώνει και λειτουργεί μηχανικά, μειώνοντας τα αντανακλαστικά και την εγρήγορση. Νομίζουμε ότι ξέρουμε κάθε στροφή, κάθε φανάρι, κάθε επικίνδυνο σημείο. Και κάπως έτσι, σε εκείνο το «ένα δευτερόλεπτο απροσεξίας», μπορεί να γίνει το λάθος.

Δεν φταίει η περιοχή. Φταίει η ψευδαίσθηση ελέγχου που καλλιεργείται από τη συνήθεια. Η αίσθηση πως «τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά εδώ γύρω» είναι αυτή που οδηγεί στα πιο συχνά μικροατυχήματα και κάποιες φορές, στα πιο σοβαρά.

Τα «παρκαρισμένα» στην κορυφή των συγκρούσεων

Η πιο συχνή αιτία ατυχημάτων, σύμφωνα με τα στοιχεία από την ανάλυση δεδομένων της Hellas Direct για το 2024, είναι το τρακάρισμα με παρκαρισμένο όχημα – ένα φαινομενικά ασήμαντο περιστατικό που όμως δείχνει πόσο εύκολα χάνεται η προσοχή.

Ακολουθούν η μη τήρηση αποστάσεων (21,8% για τα αυτοκίνητα) και η όπισθεν ή αναστροφή (16,3% για τις μηχανές). Οι αριθμοί αυτοί δεν δείχνουν απλώς πώς γίνονται τα ατυχήματα. Δείχνουν πόσο «ανθρώπινα» είναι. Μια στιγμή απροσεξίας, ένα τηλέφωνο, ένα βλέμμα αλλού.

Μικρές αποστάσεις, μεγάλα ρίσκα

Η πρόληψη δεν είναι δύσκολη. Είναι θέμα πειθαρχίας.

• Φόρα πάντα ζώνη ή κράνος, ανεξάρτητα από την απόσταση. Το «μόνο δυο λεπτά» δεν αποτελεί εξαίρεση.
• Κράτα αποστάσεις, ακόμη και στις χαμηλές ταχύτητες. Οι περισσότερες συγκρούσεις οφείλονται στη μη τήρηση απόστασης.
• Έλεγξε καθρέφτες και τυφλά σημεία πριν από όπισθεν ή αλλαγή πορείας. Αυτά τα δευτερόλεπτα προσοχής σώζουν ζωές.
• Απόφυγε κάθε απόσπαση προσοχής – ούτε μήνυμα, ούτε «ένα γρήγορο scroll», ούτε συνομιλία που σε βγάζει εκτός ρυθμού.

Η καθημερινή διαδρομή, όσο μικρή και γνώριμη κι αν είναι, χρειάζεται τον ίδιο σεβασμό με ένα ταξίδι εκατοντάδων χιλιομέτρων. Γιατί το απρόοπτο δεν κάνει διακρίσεις – μπορεί να σε βρει στη γωνία του τετραγώνου σου.

Η απόσταση δεν είναι μέτρο ασφάλειας

Η αίσθηση ότι «μακριά κινδυνεύω περισσότερο» είναι ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους στην οδήγηση. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες ζημιές, γρατζουνιές και συγκρούσεις συμβαίνουν σε περιβάλλοντα που θεωρούμε ασφαλή.

Το τιμόνι, είτε κρατιέται για πέντε χιλιόμετρα είτε για 500, απαιτεί την ίδια προσήλωση. Το ίδιο και το κράνος, η ζώνη, η προσοχή. Και φυσικά, η ασφάλεια αυτοκινήτου ή μηχανής είναι αυτονόητη, γιατί εκεί δεν είναι θέμα τύχης, αλλά ευθύνης.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, τελικά, δεν βρίσκεται στην απόσταση, αλλά στη νοοτροπία.