Γράφει η Δρ Θεοδώρα Παπαδοπούλου Χαμουζά
Ο θάνατος της στο σχολείο αναστάτωσε όχι μόνο στους συμμαθητές και τους καθηγητές της αλλά και σε ολόκληρη τη κοινωνία που βλέπει καθημερινά τα παιδιά της να αγριεύουν και να ‘κατασπαράζουν’ όποιον αδύναμο βρεθεί μπροστά τους.
Τα σχολεία μετατρέπονται σε αρένα όπου καταφέρνει να επιβιώσει μόνο ο ισχυρός. Μέσα στη σχολική ζούγκλα, ο ευαίσθητος και ο ευγενής είναι καταδικασμένος να παλεύει όλα τα σχολικά του χρόνια για να αντέξει το ψυχικό ή/και σωματικό πόνο που προκαλείται μέσω όλων των μορφών bullying που δέχεται.
Η λεκτική, η σωματική και κυρίως η ψυχολογική βία οδηγεί τα παιδιά σε απελπισία μετατρέποντας το σχολείο σε ένα εντελώς αφιλόξενο μέρος. Αξίζει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του ΕΚΠΑ, τα περιστατικά bullying αγγίζουν το 50-60% του εφηβικού πληθυσμού. Αυτή η διαπίστωση επιτάσσει γρήγορη και αποτελεσματική δράση.
Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στο κοινωνικο-συναισθηματικό προφίλ των μαθητών τους και να αφιερώνουν χρόνο προκειμένου να αντιληφθούν τις δυσκολίες τους.
Το κανάλι επικοινωνίας δασκάλου-μαθητή πρέπει να είναι πάντα ανοιχτό.
Το σχολείο δεν πρέπει να αποτελεί ένα αποστειρωμένο πλαίσιο μετάδοσης γνώσεων. Η σχέση δασκάλου-μαθητή πρέπει να ισχυροποιηθεί. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω προγραμματισμένων ατομικών συναντήσεων δασκάλου-μαθητή στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος. Εάν διαπιστωθεί ψυχολογική πίεση τότε ο μαθητής θα παραπέμπεται στο σχολικό ψυχολόγο. Τα παιδιά που δέχονται bullying δυσκολεύονται να μιλήσουν για την κακοποίηση που δέχονται λόγω έντονων συναισθημάτων ενοχής και ντροπής. Η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ δασκάλου και μαθητή είναι αυτή που θα ωθήσει ένα παιδί να τολμήσει να καταθέσει το πρόβλημα του. Όταν ο δάσκαλος είναι επικριτικός και απόμακρος, αποθαρρύνει τους μαθητές να εκφράσουν τα όποια προβλήματα τους εντός του σχολικού περιβάλλοντος.
Είναι εντελώς άστοχο να κάνουμε κάποιες δράσεις στα σχολεία μόνο όταν προκύψει πρόβλημα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι επένδυση σε προγράμματα πρόληψης. Μέσα από δραστηριότητες βασισμένες στην κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση, οι μαθητές μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματα τους και να κατανοούν τη θέση του Άλλου.
Είναι απαράδεχτο να βλέπουμε τα σχολεία μας να μετατρέπονται σε ζούγκλα και εμείς απλά να συζητούμε για αυτό. Οι καθηγητές χρειάζονται ειδική εκπαίδευση για να είναι αποτελεσματικοί στο έργο τους. Κανένα παιδί δεν πρέπει να κατακρεουργείται ψυχικά ή/και σωματικά στο σχολείο του.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η δεκατετράχρονη αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα που την οδήγησαν σε αυτή τη πράξη. Πόσο όμως η σοβαρότητα της κατάστασης της κατάφερε να γίνει αντιληπτή από τον περίγυρο της προκειμένου να αποτραπεί αυτή την δυσάρεστη έκβαση; Η πανδημία πέρασε και όλοι βιαζόμαστε να ξεχάσουμε τις δύσκολες στιγμές και να προσποιηθούμε ότι μας άφησε αλώβητους. Όμως οι έρευνες αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο. Μόλις το 2021, η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκε κατά 50% στην Ελλάδα. Τα τελευταία 3 χρόνια παρατηρείται αύξηση των ψυχικών νοσημάτων αλλά και της επονομαζόμενη εξωστρεφής εγκληματικότητας και την εκτόνωση με χιλιάδες κρούσματα βίας. Ο αριθμός των αυτόχειρων συνεχώς αυξάνεται κραυγάζοντας με αυτό το τρόπο ότι τίποτα δεν είναι εντάξει.
Σε μια εποχή που καυχιέται για τα επιτεύγματα της σε όλα τα επίπεδα, το κομμάτι της ψυχικής υγείας των πολιτών της παραμένει ατροφικό.
Το ερώτημα είναι ‘Πόσα ακόμα παιδιά πρέπει να βασανιστούν και πόσες ακόμα ανθρώπινες ψυχές πρέπει να χαθούν για να ξυπνήσουν οι αρμόδιοι και να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα προάσπισης τη ψυχικής υγείας των πολιτών;’
Η πρόβλεψη είναι δυσοίωνη αλλά η ελπίδα παραμένει ζωντανή.