Ο πρωταρχικός και πιο σημαντικός παράγοντας για την άμυνα του οργανισμού είναι η ενεργειακή πρόσληψη. Από τη μία, είναι αναμενόμενο άτομα που βρίσκονται σε υποσιτισμό, όπως αυτά που ακολουθούν διαιτολόγια πολύ χαμηλής θερμιδικής αξίας (<1.000 θερμίδες), να παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ιώσεων και γρίπης. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και τα παχύσαρκα άτομα φαίνεται να σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης γρίπης και ιώσεων.
Η κακή διατροφική συμπεριφορά πολλών παχύσαρκων ατόμων δυσχεραίνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού τους συστήματος, με τελικό αποτέλεσμα να τους κάνει ευάλωτους σε ιογενείς μολύνσεις – λοιμώξεις. Η μείωση του προσλαμβανόμενου κορεσμένου (ζωικού) λίπους μπορεί να βελτιώσει τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού, αυξάνοντας παράλληλα τη δράση των φαγοκυττάρων, δηλαδή εκείνων των κυττάρων που καταστρέφουν τα βακτήρια – εισβολείς.
Η χαμηλή πρόσληψη φυτικών τροφίμων (φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών, ξηρών καρπών, ελαιολάδου, αβοκάντο) στερεί από τον οργανισμό βασικά θρεπτικά συστατικά (ψευδάργυρο, βήτα-καροτίνη, βιταμίνες A, C, Ε, φυτικές ίνες), τα οποία μειώνουν το σωματικό λίπος και βοηθούν το σώμα να παράγει περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια που είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση των λοιμώξεων.
Επίσης, μελέτες δείχνουν πως η υψηλή κατανάλωση σακχάρων, όπως η ζάχαρη, η γλυκόζη, η φρουκτόζη, μειώνει τη φαγοκυτταρική δυνατότητα των ουδετερόφιλων κυττάρων του ανοσοποιητικού, καθώς και των λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα ερεθίσματα (ερεθίσματα που διεγείρουν τον κυτταρικό κύκλο).
Επιπλέον, μία διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά φαίνεται πως επηρεάζει την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού, εμποδίζοντας την ανοσολογική αντίδραση και αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον κίνδυνο μολύνσεων.
Άμυνα οργανισμού και αλκοόλ
Το αλκοόλ μειώνει τη θωράκιση του οργανισμού μας και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ιώσεων, διότι μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να μειώσει την απορρόφηση σημαντικών θρεπτικών στοιχείων, που είναι απαραίτητα για την ενίσχυσή του. Ωστόσο, η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος επηρεάζεται αρνητικά και από τις μειωμένες ώρες ύπνου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ανεπαρκής ύπνος μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να παράγει αντισώματα και κυτοκίνες, που αποτελούν βασικούς παράγοντες στην άμυνα ενάντια στις ασθένειες, σε ιούς και μικρόβια.
Το άγχος μπορεί να αποδυναμώσει την ανοσολογική μας απόκριση σε μόλις 30 λεπτά και θεωρείται υπεύθυνο για την αδυναμία του ανοσοποιητικού να αποκρούσει τη γρίπη, τον έρπη και άλλους ιούς. Προς την ίδια κατεύθυνση φαίνεται να οδηγεί και η κατάθλιψη, η οποία μπορεί να καταστείλει την ανοσία του σώματος.
Οσο και αν ακούγεται αντιφατικό, η λήψη μιας σειράς φαρμάκων μπορεί συχνά να μειώσει την άμυνα του οργανισμού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα φάρμακα για τη θεραπεία αλλεργιών, αρθρίτιδας, συστηματικού ερυθηματώδους λύκου (ΣΕΛ), συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, μεταμόσχευσης οργάνων, τα κορτικοστεροειδή, οι αναστολείς TNF για τη φλεγμονή και η χημειοθεραπεία για τον καρκίνο.
Ταυτόχρονα, το «σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου», που μειώνει τη δυνατότητα έκθεσής μας στο ηλιακό φως, δυσχεραίνει την ενεργοποίηση ειδικών κυττάρων (Τ-κύτταρα) που βοηθούν στην καταπολέμηση των λοιμώξεων. Επίσης, η επαφή και η έκθεση στο φυσικό περιβάλλον έχουν και άλλα οφέλη. Πολλά φυτά στο δάσος παράγουν φυτοκτόνα, που, όταν τα εισπνέουμε, φαίνεται να ενισχύουν την ανοσολογική μας λειτουργία
Η νικοτίνη από τα τσιγάρα μπορεί να αποδυναμώσει την ικανότητα του σώματος να καταπολεμά τα μικρόβια. Το ίδιο ισχύει και για το άτμισμα, μιας και οι χημικές ουσίες που υπάρχουν στα υγρά του ηλεκτρονικού τσιγάρου φαίνεται να καταστέλλουν την ανοσολογική απόκριση, ειδικά όταν τις εισπνέουμε μέσω του ατμού.
Τέλος, η έλλειψη άσκησης επηρεάζει τη δυνατότητα του οργανισμού να καταπολεμήσει ασθένειες που προκαλούνται από ιούς και βακτήρια. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η τακτική αερόβια άσκηση βοηθά το αίμα να κυκλοφορεί πιο αποτελεσματικά στο σώμα, πράγμα που σημαίνει ότι οι ουσίες που καταστρέφουν τα μικρόβια φτάνουν εκεί όπου πρέπει. Οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν πώς ακριβώς η άσκηση βοηθά στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.