Στην πρόσφατη συνεδρίασή τους, τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ενέκριναν τις μελέτες προστασίας, στερέωσης, αποκατάστασης, συντήρησης επιφανειών και ανάδειξης (αρχιτεκτονική μελέτη αποκατάστασης και ανάδειξης, φωτισμού ανάδειξης, μελέτη επαναφοράς, στερέωσης και δομικής αποκατάστασης, μελέτη συντήρησης επιφανειών και δομικών υλικών) των ρωμαϊκών και βυζαντινών αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν εντός του κελύφους του σταθμού. Οι μελέτες εφαρμογής αναμένεται να τεθούν υπόψη των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου εντός του πρώτου διμήνου του 2023.
Εργασίες συντήρησης
«Στο σταθμό Βενιζέλου δημιουργείται ο μεγαλύτερος αρχαιολογικός χώρος στο πλαίσιο τεχνικού έργου διεθνώς. Οι εργασίες της προσωρινής απόσπασης των αρχαιοτήτων έδωσαν τη δυνατότητα να αποκαλυφθούν κατάλοιπα προηγούμενων ιστορικών περιόδων, που δεν μπορούσαν να μελετηθούν με άλλον τρόπο και σε τέτοια έκταση. Με τις διεπιστημονικές μελέτες που ενέκρινε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το σύνολο των αποσπασθέντων αρχαιοτήτων επαναφέρεται στην αρχική του θέση και αναδεικνύεται εντός του κελύφους του σταθμού.
Αποκατάσταση
Γιάννης Στάνκογλου: Ταξιτζή τον απείλησε με όπλο και πήγε να τον πατήσει
Προστατεύουμε την υλική υπόσταση των αρχαιοτήτων και αποκαθιστούμε την εικόνα του χώρου πριν από την απόσπαση», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη. Αλλωστε, όπως είναι ήδη γνωστό, το υπουργείο εδώ και τρία χρόνια εργάζεται με συστηματικό τρόπο, συντονίζοντας μια ευρεία διεπιστημονική ομάδα εργασίας για την ολοκλήρωση ενός πρωτόγνωρα πολυσύνθετου και πολύπλοκου αρχαιολογικού έργου. «Σε όλες και σε όλους αξίζουν συγχαρητήρια. Διεκπεραιώνοντας ένα σύνθετο και μεγάλης κλίμακας αρχαιολογικό έργο υπό ανελαστικά χρονοδιαγράμματα που επέβαλαν οι δεσμεύσεις ενός δημόσιου τεχνικού έργου τέτοιας εμβέλειας, δείχνουμε έμπρακτα το σεβασμό μας στο παρελθόν της πόλης, αποδεικνύοντας ότι αρχαία και μετρό μπορούν να συνυπάρξουν. Το 2023, οι Θεσσαλονικείς θα μπορούν να υπερηφανεύονται ότι διαθέτουν ένα υπερσύγχρονο μετρό, με σταθμούς – μουσεία που θα προβάλλουν τη ζωντανή σύνδεση της πόλης τους με το παρόν και το παρελθόν της», τόνισε.
ΜΙΑ ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ 17 ΑΙΩΝΩΝ
Από τον decumanus maximus στην Εγνατία
Ο σταθμός Βενιζέλου χωροθετείται στη διασταύρωση των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, στην καρδιά της βυζαντινής μητρόπολης. Ο αρχαιολογικός χώρος που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών αποτελεί διαχρονική μαρτυρία της πολεοδομικής οργάνωσης της πόλης που παραμένει αναλλοίωτη για 17 αιώνες, όπως αποτυπώνεται στο ύψος της κεντρικής οδού που διέτρεχε από πάντα την πόλη στην ίδια περίπου χάραξη: ο ελληνιστικός δρόμος, ο decumanus maximus της ρωμαϊκής εποχής και της ύστερης αρχαιότητας, η βυζαντινή Λεωφόρος ή Μέση Οδός, ο Φαρδύς Δρόμος της μεταβυζαντινής περιόδου, η σημερινή οδός Εγνατία.
Κατά την πρώτη φάση της ανασκαφικής διερεύνησης, αποκαλύφθηκε με εντυπωσιακή πληρότητα τμήμα της κοσμικής πόλης της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων. Πρόκειται για τη διασταύρωση του decumanus maximus και του cardo (οδός Βενιζέλου), περίπου έξι μέτρα χαμηλότερα από τη σημερινή κομβική διασταύρωση. Η σημασία και η μοναδικότητα του ευρήματος ως συνόλου, δηλαδή ως αναπεπταμένου τμήματος του πολεοδομικού ιστού της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, αναγνωρίστηκε ήδη από το 2013, όταν τέθηκε για πρώτη φορά στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το θέμα της κατασκευής του σταθμού, με απόσπαση των αρχαιολογικών καταλοίπων και μεταφορά τους για έκθεση σε άλλη θέση.
Κατά τη δεύτερη φάση της ανασκαφικής διερεύνησης, αποκαλύφθηκε πλήθος καταλοίπων, τα οποία αφορούσαν αφενός σε πυκνό δίκτυο υδραυλικών υποδομών κάτω από τα καταστρώματα των decumanus maximus και cardo, αφετέρου σε πυκνοδομημένο ιστό με επάλληλες φάσεις στην οικοδομική νησίδα νοτιοανατολικά της διασταύρωσης των δύο οδικών αξόνων. Τα νέα ευρήματα κάλυπταν έναν χρονικό ορίζοντα από τον 3ο έως τον 5o/6o μ.Χ. αι.
ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣτΕ ΚΑΙ ΚΑΣ
Από την απραξία ΣΥΡΙΖΑ στο σήμερα
Μετά την πρώτη γνωμοδότηση του 2013, ο σχεδιασμός άλλαξε το 2017, αν και το 2016 το ΣτΕ είχε αποφασίσει για τη νομιμότητα των Υπουργικών Αποφάσεων της περιόδου 2013-2014, όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε την κατασκευή του σταθμού με την κατά χώρα παραμονή των αρχαιοτήτων. Το γεγονός ότι επί μία πενταετία δεν προχώρησε απολύτως τίποτε μελετητικά αποδεικνύει το ανέφικτο της υλοποίησης του σχεδιασμού της προηγούμενης κυβέρνησης. Το 2019, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τάχθηκε υπέρ της απόσπασης και επανατοποθέτησης στο σταθμό Βενιζέλου, σταθμίζοντας τη σπουδαιότητα των αρχαιοτήτων σε σχέση με την αναγκαιότητα κατασκευής του εκτελούμενου έργου που υπηρετεί το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον. Οι εργασίες απόσπασης των 96 ενοτήτων άρχισαν στις 13 Αυγούστου 2021.
Το 2022, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της διατήρησης των αρχαίων καταλοίπων που αποκαλύφθηκαν με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτησή τους ως ενιαίο σύνολο με τις αποσπασμένες στην α’ φάση αρχαιότητες, καθώς ολοκληρώνουν την εικόνα του αστικού ιστού της πόλης. Παράλληλα με τις εργασίες απόσπασης των αρχαιοτήτων (β’ φάση), συνεχίστηκε και η ανασκαφική έρευνα (γ’ και δ’ φάση) έως τη στάθμη δύο μέτρων. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης των καταλοίπων, τα οποία συγκροτούν ενιαίο σύνολο με πληρότητα και συνέχεια, προκειμένου να μεταφερθούν και να εκτεθούν ως σύνολο στο μουσείο Crossover στο σταθμό «Σιντριβάνι».