Δεκαεπτά επιχρωματισμένα εκμαγεία γλυπτών που συνομιλούν με εκθέματα του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης αφηγούνται τη χρωματική παλέτα της αρχαίας Ελλάδας στη νέα περιοδική έκθεση ««Chroma: Ancient Sculpture in Color», στις αίθουσες με έργα αρχαίας και ρωμαϊκής τέχνης, που θα διαρκέσει έως τις 26 Μαρτίου του 2023. Στο «Met» στην 5η Λεωφόρο, στο Μανχάταν, παρουσιάζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και ευρήματα από τους ειδικούς επιστήμονες του αμερικάνικου μουσείου σε συνεργασία με τον επικεφαλής του Μουσείου της Φρανκφούρτης – Συλλογή Γλυπτών Liebieghaus, Βίντσεντζ Μπρίνκμαν, σχετικά με τη χρωματική παλέτα των αρχαίων Ελλήνων.
Το πολυσχιδές έργο του Γερμανού αρχαιολόγου και η ιδέα για την έκθεση δεν είναι καινούργια, ούτε στο εξωτερικό ούτε και στην Ελλάδα, καθώς -όπως λένε στον «Ε.Τ.» δύο διακεκριμένοι αρχαιολόγοι, ο επίτιμος διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και σήμερα επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκος Καλτσάς, και ο υπεύθυνος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για τα νησιά Πάρο, Αντίπαρο και Δεσποτικό, Γιάννος Κουράγιος- η έρευνα σχετικά με τη χρωματικότητα των αρχαίων αγαλμάτων εμπλουτίζει συνεχώς τις γνώσεις μας για το πώς ήταν στην πραγματικότητα τα αρχαία αριστουργήματα που σήμερα διασώζονται είτε λευκά είτε με αποσπασματικά ίχνη χρωμάτων σε τμήματα της επιφάνειάς τους.
Στην έκθεση της Νέας Υόρκης συνομιλούν πρωτότυπα ελληνικά και ρωμαϊκά έργα με πιστά αντίγραφα – ανακατασκευές που αντιπροσωπεύουν παρόμοια θέματα. Εξερευνώντας τις πρακτικές και τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην αρχαία χρωματική παλέτα, η έκθεση αναδεικνύει επιστημονικές μεθόδους που εφαρμόζονται για τον προσδιορισμό του αρχαίου χρώματος και φωτίζει το πώς το χρώμα βοήθησε να μεταδοθεί το νόημα των έργων τέχνης
Η σύζυγός του επίμονου Γερμανού μελετητή, αρχαιολόγος Ουλρίκε Κοχ-Μπρίνκμαν, αναφέρει στο βίντεο που συνοδεύει την έκθεση ότι κατά τις ανασκαφές στον Ιερό Βράχο «πολύχρωμα γλυπτά βγαίνουν από τη γη» και υπογραμμίζει πως «όλες οι ανακατασκευές που παράγουμε γίνονται με το αυθεντικό υλικό. Θέλουμε να πλησιάσουμε αυτά τα έγχρωμα υλικά για να καταλάβουμε πώς οι αρχαίοι ζωγράφιζαν με αυτά».
Στην έκθεση συναντάμε, μεταξύ άλλων, τη Σφίγγα, η οποία συνεχίζει να αποκαλύπτει στοιχεία της, καθώς αναπαρίστατο στην πραγματική της όψη με κόκκινα χείλη, παχιά καφέ κόμη που καταλήγει σε τρεις κοτσίδες στον κάθε ώμο. Στο κεφάλι φοράει κορόνα. Οι φτερούγες, κόκκινες και μπλε, καμπυλωτές, σύμφωνα με τον αρχαϊκό ρυθμό. Με αφορμή την έκθεση, το ΜΕΤ δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες του να εξερευνήσουμε τη Σφίγγα με τεχνολογία επαυξημένης πραγματικότητας QR.
Επίσης, σύμφωνα με το υλικό που παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του ΜΕΤ, συναντάμε πιστά αντίγραφα όπως κυκλαδίτικα ειδώλια, αμφορείς και επιτύμβιες στήλες, καθώς και γύψινα εκθέματα που είχαν ταξιδέψει και στη χώρα μας το 2007 για την έκθεση «Πολύχρωμοι θεοί» του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου: την περίφημη κόρη Φρασίκλεια του γλύπτη Αριστίωνα που βρίσκεται σήμερα στο ΕΑΜ, αλλά και τον «Τοξότη» που απεικονίζει ίσως τον Πάρη, γιο του Πρίαμου της Τροίας, με περίτεχνες περικνημίδες και μανίκια. «Στην πραγματικότητα τα αρχαία γλυπτά και τα κτιριακά αρχιτεκτονήματα ήταν χρωματισμένα. Λόγω του υλικού από το οποίο είναι φτιαγμένα, τα πιστά αντίγραφα απεικονίζουν πολύ καλά την πραγματικότητα.
Ο στόχος αυτών των εκθέσεων είναι κυρίως διδακτικός, καθώς απευθύνεται στο κοινό ώστε να εμπλουτίσει τις γνώσεις του για το πώς ήταν τα αρχαία αγάλματα στην αρχική τους μορφή κι όχι τα λευκά μάρμαρα που σήμερα κοιτάμε», σημειώνει στον «Ε.Τ.» ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκος Καλτσάς, ο οποίος τότε, πριν περίπου δεκαπέντε χρόνια, διεύθυνε το ΕΑΜ.
Επιφυλάξεις για την αποτύπωση
Ο «Ε.Τ.» ήρθε σε επικοινωνία επίσης και με τον υπεύθυνο αρχαιολόγο για τα νησιά Πάρο, Αντίπαρο και Δεσποτικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Γιάννο Κουράγιο, ο οποίος μας μίλησε για τα χρώματα, το «κόκκινο, το μπλε, το κίτρινο, το πράσινο, αλλά και το μαύρο από το κάρβουνο» που συναντάμε συχνότερα στα αρχαία γλυπτά. Οπως επισημαίνουν οι διακεκριμένοι αρχαιολόγοι, επιστημονικά υπάρχουν επιφυλάξεις ως προς τη χρωματική αποτύπωση στο υλικό της επιφάνειας, αλλιώς το χρώμα αποτυπώνεται στο γύψινο εκμαγείο κι αλλιώς σε ένα μαρμάρινο, ωστόσο «τέτοιου είδους εκθέσεις όπως η “Chroma: Ancient Sculpture in Color”, εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας και την αισθητική μας για τα αρχαία γλυπτά προσεγγίζοντας καλύτερα την πολιτιστική μας κληρονομιά».