Γράφει ο Ευάγγελος Μουσιός ,γεωπόνος (v.mousios@farmacon.gr)
Η βιομάζα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους των ΑΠΕ και η αξιοποίηση της για την παραγωγή ενέργειας αυξάνει συνεχώς. Η χρήση της βιομάζας διευρύνεται σταδιακά τα τελευταία χρόνια, καθώς επιφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της εκπομπής αερίων τύπων.
Ουσιαστικά η βιομάζα είναι οργανικής προέλευσης ύλη, η οποία περιλαμβάνει οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από ζωντανούς οργανισμούς. Η βιομάζα αποτελεί τη μοναδική πηγή ενέργειας με άνθρακα που απαντάται στη φύση, με αποθέματα τα οποία είναι ικανά να υποκαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα.
Στη χώρα μας η διαθέσιμη βιομάζα απαρτίζεται κυρίως από υπολείμματα γεωργικών καλλιεργειών. Ακολουθούν τα δασικά υπολείμματα υλοτομίας και τέλος οι ενεργειακές καλλιέργειες για στερεά ή υγρά βιοκαύσιμα.
Οι ενεργειακές καλλιέργειες είναι φυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή στερεών και υγρών βιοκαυσίμων. Είναι καλλιεργούμενα ή αυτοφυή είδη, παραδοσιακά ή νέα, τα οποία παράγουν βιομάζα ως κύριο προιόν, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενεργειακούς σκοπούς, όπως η παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας ή παραγωγή υγρών καυσίμων. Τα ενεργειακά φυτά μπορεί να είναι παραδοσιακές καλλιέργειες, όπως ζαχαρότευτλα και καλαμπόκι για την παραγωγή βιοαιθανόλης, ή φυτά που δεν καλλιεργούνται προς το παρόν εμπορικά, όπως η αγριαγκινάρα και για την παραγωγή ενέργειας.
Το κύριο πλεονεκτημά τους είναι ότι η σταθερή παραγωγή τους μπορεί να εξασφαλίσει μεγάλης κλίμακας, μακροπρόθεσμη προμήθεια πρώτης ύλης, με ομοιόμορφα χαρακτηριστικά σε μονάδες παραγωγής υγρών βιοκαυσίμων και ενέργειας. Ειδικά οι νέες καλλιέργειες παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις ανά εδαφική μονάδα από τις συμβατικές. Αυτές οι υψηλότερες αποδόσεις βελτιώνουν την οικονομικοτητά τους και ελαχιστοποιούν τις απαιτήσεις σε αγροχημικά, μεταφορικά, αλλά και τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας παρέχει πολλαπλά οφέλη. Ωστόσο, παρουσιάζει αρκετές ιδιαιτερότητες στον ελληνικό αγροτικό τομέα. Οι καλλιέργειες αυτές αντιπροσωπεύουν μια ελκυστική λύση, τόσο για την παραγωγή ενέργειας και υγρών καυσίμων, όσο και για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του αγροτικού χώρου, την ενίσχυση της απασχόλησης και την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι προοπτικές του κλάδου της καλλιέργειας ενεργειακών φυτών και της παραγωγής βιοκαυσίμων από αυτές, διαγράφονται θετικές τόσο για την κάλυψη των εθνικών ενεργειακών αναγκών της χώρας όσο και για την ώθηση στις εξαγωγές. Μια αγορά με σημαντικά περιθώρια δραστηριοποίησης για τους αγρότες, καθώς τους εξασφαλίζει εκ των προτέρων την απορρόφηση της παραγωγής τους, όπως επισημαίνουν παράγοντες του κλάδου. Εκτός του ότι θεωρείται επικερδής παραγωγή, είναι και φιλική προς το περιβάλλον.
Υπάρχει πολύ μεγάλο περιθώριο και δυναμικότητα του κλάδου. Οι προοπτικές είναι θετικές, ενώ σε όλη την Ευρώπη προσπαθούν να επιτύχουν απεξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου, λόγω των γεωπολιτικών προβλημάτων των προμηθευτών χωρών.
Τα τελευταία χρόνια, ο συνδυασμός περιβαλλοντικών, οικονομικών, εθνικών και γεωπολιτικών παραμέτρων σε παγκόσμιο επίπεδο, οδήγησε στη θέσπιση διαφόρων μέτρων και κινήτρων για την αύξηση της χρήσης τους.
Οι λόγοι που λαμβάνονται μέτρα από την Ε.Ε υπέρ της χρήσης των βιοκαυσίμων είναι κυρίως περιβαλλοντικοί και γεωπολιτικοί και δευτερευόντως οικονομικοί και κοινωνικοί:
- Οι περιβαλλοντικοί λόγοι αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών από τον κλάδο των μεταφορών και στη συμβολή επίτευξης των εθνικών στόχων.
- Με τους γεωπολιτικούς λόγους επιδιώκεται η εξασφάλιση ασφάλειας εφοδιασμού καυσίμων και η μείωση των εισαγωγών, καθώς και η εξάρτηση της Ευρώπης και των Κρατών Μελών της από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες.
- Οι οικονομικοί λόγοι σχετίζονται με τη δημιουργία νέων πεδίων επιχειρηματικής και εμπορικής δραστηριότητας στον τομέα των καυσίμων που έχει μεγάλο κύκλο εργασιών και την ανάπτυξή τους σε χώρες και περιοχές που μέχρι σήμερα δεν σχετίζονται με την εξόρυξη πετρελαίου.
- Οι κοινωνικοί λόγοι αποβλέπουν στη δυνατότητα χάραξης νέας αγροτικής πολιτικής και εξασφάλισης νέων αγροτικών δραστηριοτήτων σε εθνικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και αξιοποιώντας αγροτικές εκτάσεις με περισσότερο αποδοτικό τρόπο.